Δεν είμαι κριτικός έργων τέχνης. Αυτό είναι « άλλου παπά Ευαγγέλιο», είναι δουλειά άλλων , των ειδικών. Απλά θέλω να γράψω τα αισθήματα που νιώθω, την ηρεμία ,τη γαλήνη, την πίκρα, το γλυκό πόνο στη ψυχή μου κάθε φορά που στέκομαι μπροστά σε κάθε πίνακα του κ. Σόρογκα.
Στο πρόσωπό του βρήκα τον …ζωγράφο μου και έχω τους λόγους μου. Η γνωριμία μας έχει τη δική της ιστορία και να μου επιτρέψετε να σας τη διηγηθώ : Στη διάρκεια των σπουδών μου « για να τα φέρω βόλτα», όπως έλεγε ο πατέρας μου ,ο κυρ Στέφανος, έκανα πολλά επαγγέλματα και κατέληξα μπογιατζής γιατί ήταν « αλαφριά δουλειά».
Είχα γίνει , μαστοράκος καλός. Σε ένα πλούσιο σπίτι, λοιπόν, που δούλευα, είδα ένα πίνακα που με συντάραξε. Άφησα το βάψιμο, παράτησα το πινέλο, το ρολό και τον κοιτούσα αχόρταγα. Ήταν μία στέγη ή πιο σωστά μία γωνία στέγης χωριάτικου ,από ξερολιθιά, χαμόσπιτου. Μισοπεσμένος ο τοίχος ίσια που κρατούσε την άκρη ενός ξύλου της στέγης με τα καλάμια σπασμένα, γερμένα και εκείνα κρατούσαν στη ράχη τους δύο-τρία κεραμίδια και αυτά με σπασμένες γωνιές. Θεέ μου, είπα, το σπίτι μου. Το πατρικό μου σπίτι. Παναγιά μου , μονολογούσα, ποιος το ζωγράφισε ;. Πότε ήλθε, πως το ξέρει ;.
Και πως « το πέτυχε» τόσο καλά και είναι σαν φωτογραφία ;. Βούρκωσα. Πλησίασα ακόμη περισσότερο και με θαμπά μάτια ίσια που διάβασα τον άνθρωπο που το έφτιαξε : Αγνά ,«ντροπαλά» γραμμένο ήταν το όνομά του : «Σ. Σόρογκας». Αυτόματα , σαν σφραγίδα, τυπώθηκε το όνομά του στην καρδιά μου, στο μυαλό μου, στην ψυχή βαθιά.
Αυτόν τον ζωγράφο, είπα, πρέπει «πάσει θυσία πρέπει να τον γνωρίσω, όποιος και να είναι. Για να ζωγραφίσει τα ταπεινά, τα απλά, τα φτωχά, τα χρονοφαγωμένα , τα τιποτένια, τα ερείπια, πεθαμένα δεν μπορεί παρά να με δεχτεί». Και χωρίς να μπορώ να το εξηγήσω ,ούτε τότε , ούτε τώρα ενδόμυχα έλεγα πως πρέπει να έχει κάτι το ηπειρώτικο, να είναι Ηπειρώτης. Και είναι. Και μάλιστα έχει τις ρίζες του από χωριό της Παραμυθιάς.
Το ευτράπελο ήταν ,πως η πλούσια κυρία ,σαν με είδε να στέκομαι « επισταμένως» στον πίνακα , με πλησίασε και με ρώτησε «αν θέλω κάτι» και εγώ το εισέπραξα ότι φοβήθηκε για τον πίνακά της, και θύμωσα και ντράπηκα. Όμως είχε δίκιο. Ένας άγνωστος, άσημος μπογιατζής ήμουν. Ωστόσο εγώ τον είχα ήδη «κλέψει» τον πίνακά της.. με φωτογραφική μηχανή την ψυχή μου.
Σαν γύρισα σπίτι έψαξα το όνομα του κ. Σόρογκα στον τηλεφωνικό κατάλογο και ευτυχώς βρήκα το όνομα του. Του έγραψα ένα γράμμα « εκ βαθέων της ψυχής μου»,αλλά δίσταζα να το στείλω.
Το έκλεισα στο φάκελο και την τελευταία στιγμή το μετάνιωνα. «Να το διαβάσω μία φορά ακόμη μήπως έγραψα κάτι που δεν έπρεπε». Καθηγητής στο Μετσόβιο Πολυτεχνείο ήταν. Και κάθε φορά κάτι πρόσθετα, κάτι αφαιρούσα και το ξανάγραφα. Τελικά μετά από τρεις-τέσσερες μήνες το έστειλα και περίμενα με αγωνία την απάντηση.
Κατά βάθος είχα την προαίσθηση ότι θα διαβάσει το γράμμα μου και θα επικοινωνήσει μαζί μου .Και δώρο Θεού, θείο δώρο ήλθε το τηλεφώνημά του. Με ευχαρίστησε και με κάλεσε στο εργαστήριο του, στο χώρο του. Μου έδειξε όλους τους πίνακες χωρίς επεξηγήσεις. Κουβεντιάζουν μόνα τους, διαβάζονται. Είναι ανοικτά βιβλία. Συζητούσαμε λες και γνωριζόμαστε από χρόνια. Ένιωθα άνετα σαν νάταν φίλος από τα παλιά. « Δεν έπεσα έξω» είπα, και καλά έκανα και του έγραψα.
Απλός , απλούστατος, ανθρώπινος, ευαίσθητος «μέχρι το μεδούλι», ταπεινός, λιτός, ασκητικός, ισορροπημένος , όπως τα έργα του. Βγάζει τα « εσώψυχά του». Προσωπικότητα χαρισματική με παιδεία και ήθος. Ένας ολοκληρωμένος δημιουργός. Η ζωγραφική του « αφαιρετική», όπως λένε οι ειδικοί, που σε αφήνει να «προσθέσεις και να ολοκληρώσεις τον πίνακα» , να γίνεις ένας μαζί του. Δίνεις στον πίνακα πολλαπλές αναγνώσεις ανάλογα με τα βιώματά σου. Αν μάλιστα έζησες σε τέτοια σπίτια, « στα σπίτια του», σε τέτοιες συνθήκες είναι «γλυκιά μαχαιριά » στο κορμί σου, στην ύπαρξή σου και βυθίζεσαι στις αναμνήσεις σου, έστω και αν είναι πικρές.
Η αρχή και το τέλος ή πιο σωστά η αρχή του τέλους , η χρονική συνέχεια , η ατέρμονη διαδοχή αρχή-τέλους , η φθορά , η φυγή, η εγκατάλειψη, η λήθη, η σιωπή, η ακινησία, η πτώση , η συντριβή, η ματαιότητα, η υπομονή , η προσδοκία, η παρουσία, η απουσία, η μνήμη ,η αλληγορία, το ερώτημα, τα ερωτήματα, η τραγικότητα, η υποταγή, ο εγκλωβισμός, το πεπρωμένο, ο κλοιός, το παρελθόν, το μέλλον, η ζωή που έφυγε, η ζωή που απουσιάζει, ο σπαραγμός, η ρωγμή, το βάθος, το πέρασμα, η μετάβαση, ο τρόμος, η γοητεία, το άγνωστο, το κενό, το άβατο, η έξοδος, η αδιέξοδος, το μυστήριο, η ερημιά, η λησμονιά, το παρόν, η ευγένεια, η εγκράτεια, η θλίψη, η επικοινωνία, η θηλυκότητα , η γυναίκα, η μάνα, το κορίτσι, η αγάπη, η ειμαρμένη, η υπαρξιακή αγωνία, ο αέναος κύκλος της ζωής, η συμφιλίωση, η αναπόφευκτη φθορά, η φτώχεια, το αιώνιο, το φθαρτό, ο θάνατος, το άχρονο, το ασύνορο, η απώλεια , η παρουσία του ΧΡΟΝΟΥ , όλα συνυπάρχουν θεατά ή αθέατα στους πίνακες του κ. Σόρογκα.
Πως μπορούσα λοιπόν να λείψω από τα εγκαίνια της Έκθεσης Ζωγραφικής που έγιναν στο Πνευματικό Κέντρο Τρικάλων . Και μόνο που με προσκάλεσε ήταν ιδιαίτερα τιμητικό για μένα . Πήγα με μεγάλη χαρά και αγάπη και όπως πάντα επισκέφτηκα νωρίτερα την έκθεση για να είμαι μόνος μου.
Στάθηκα σε κάθε πίνακα χωριστά. Ένα προς ένα με σεβασμό και συγκίνηση. Κάθε πίνακας και ένα ποίημα και κάθε τίτλος έργου ο τίτλος ενός ποιήματος. Τους έχω δει αρκετές φορές . Δεν τους χορταίνω. Κάθε φορά ανακαλύπτω άλλες λεπτομέρειες, εμβαθύνω, ανακαλύπτω νέα μηνύματα, « νέες γωνιές και σοκάκια». Έτσι ο πίνακας γίνεται πιο οικείος, αγαπημένος, γίνεται « κτήμα » μου , με « πονάει». Θαρρώ πως βρίσκομαι σε εκκλησία και νιώθω μία ψυχική ανάταση που με απογειώνει.
Το κτίριο είναι διώροφο . Θα επιλέξω ορισμένους πίνακες για τους οποίους θα γράψω λίγα λόγια.
Α. ΙΣΟΓΕΙΟ :
1.Τίτλος :« Γυναικείο προτρέτο. Ακριλικό και κάρβουνο σε μουσαμά 1982» : Η γυναίκα, « το άλας τη γης» την έλεγε ο πατέρας μου. Η γυναίκα, η μάνα , το κορίτσι το άγουρο, η μεστωμένη γυναίκα. Καλοχτενισμένη με χωρίστρα, μικρό πρόσωπο, μάτια θλιμμένα. Δεν κοιτά κατάματα. Κοιτά κάπου στο βάθος αριστερά. Μία άχνα χαμόγελου στο καθαρό πρόσωπο. Τι σκέπτεται ;. Τα όσα έχει περάσει , την αβεβαιότητα του μέλλοντος ;. Είναι η γυναίκα των παιδικών μου χρόνων, η γυναίκα του καιρού μου. Η γυναίκα μυστήριο, η γυναίκα αίνιγμα, η ταπεινή, το εύθραυστο θηλυκό.
2.Τίτλος : « Η Μητέρα μου. [πρώτο δίπτυχο]. Ακριλικό και χρυσό σε μουσαμά 1982». : «Η μητέρα μου». Όχι η γυναίκα, το θηλυκό. Η μάνα : Να γεννήσει παιδιά, να τα μεγαλώσει , να τα παντρέψει. Να δει εγγόνια. Η μάνα κλώσα, η αφέντρα του σπιτιού, που ήξερε να κρατά τον άντρα « στο ύψος του». Η μητέρα, που είναι έτοιμη για όλα, γεννημένη μόνο για να δίνει. Να ζυμώσει, να μαγειρέψει, να πλύνει στο χέρι τα ρούχα, να πλύνει ένα-ένα τα παιδιά στη σκάφη, να ράψει .
Αυτή ήταν και η μάνα μου. Αυτή με του κ. Σόρογκα. Είχαν όμως μία διαφορά. Η μάνα μου ήταν αγράμματη. Ήταν φτωχικά ντυμένη. Το μαύρο μαντήλι μόνιμα στο κεφάλι σε χαρές και λύπες. Ένα ντρίλι φουστάνι. Ένα ζευγάρι παπούτσια για «καλά» για όλη της τη ζωή που τις είχε φτιάξει ο γιος της ο Βαγγέλης που ήταν τσαγκάρης στο χωριό. Για τις άλλες μέρες παντόφλες «κλειστές λαστιχιένιες». Αδύνατη , χλωμή, φιλάσθενη. Η μάνα του κ. Σόρογκα σε καλύτερη κατάσταση. Ζήσανε οι μάνες μας σε διαφορετικούς τόπους και διαφορετικές συνθήκες. Και οι δύο μας είμαστε υπερήφανοι για αυτές τις « άγνωστες , απλές και ταπεινές μάνες».
3.Τίτλος : «Χαλασμένος καθρέπτης σε κέντημα [δεύτερο μέρος δίπτυχου. Χαλασμένος καθρέπτης και κλωστές σε λινό πανί 1982].: Καθρέπτης. Ποιος καθρέπτης;. Που να βρούμε καθρέπτη. Τις « ΚΑΛΗΜΕΡΕΣ» είχαμε. Ορθογωνικό το σχήμα της με το φθηνό τζάμι , βαμμένο με έντονα κόκκινα λουλούδια , κίτρινα ή διάφορα σχήματα. Στο κέντρο ένας κύκλος που ίσια «χώραγε το κεφάλι» σου για να δεις το πρόσωπο. Μία «ΚΑΛΗΜΈΡΑ» είχαμε κρεμασμένη μόνιμα στον τοίχο του ενός και μοναδικού δωματίου ή πιο σωστά την κρύβαμε στο « μπαούλο της μάνας» και την βγάζαμε μόνο όταν ερχόταν μουσαφίρης. Η κάπνα, η υγρασία, οι υδρατμοί σιγά-σιγά σαν το σαράκι ξέφτιζαν την επικάλυψη και ο καθρέπτης γινόταν απλό τζάμι. Να όπως η ζωγραφιά του κ. Σόρογκα.
4.Τίτλος : « Γυναικείο προτρέτο»: Άλλη γυναίκα . Διαφορετική από την προηγούμενη. Καλοχτενισμένη. Με εκφραστική ματιά. Κοιτά με νάζι . Κοιτάζει στο βάθος και πιο ψηλά. Μισάνοιχτα χείλη, ίσια που να φανούν τα περιποιημένα δόντια. Δείχνει φιλόδοξη, ξέρει τη δύναμή της. Όμορφη, ωραία, είναι θηλυκό που προκαλεί, που σαγηνεύει. Ένα βήμα του φεμινισμού ;. Ίσως. Δεν ξέρω. Και τι κέρδισε η γυναίκα ;. Ούτε αυτό το ξέρω, γιατί, ως συνήθως έφθασε στο άλλο άκρο. Όχι δεν με «κρατά» αυτός ο πίνακας, δεν με ενθουσιάζει. Δεν έχει βάθος και συμβολισμούς για εμένα. Απλά δίνει τη δυνατότητα σύγκρισης με τις γυναίκες σαν τη μάνα του ζωγράφου, σαν τη μάνα μου.
5.Τίτλος : « Σκουριές και πέτρες κοντά στη θάλασσα [ Ακριλικό και κάρβουνο σε μουσαμά 2005] : Υπέροχος πίνακας. Πέτρες, σκουριές, θάλασσα. Υπεύθυνη η θάλασσα, η αλμύρα, οι αέρηδες, το αιώνιο πήγαινε-έλα του νερού, των κυμάτων που στρογγύλευσαν τις πέτρες στιγμή τη στιγμή, μέρα τη μέρα, κύμα το κύμα, τρίψιμο το τρίψιμο. Κουρασμένες και αυτές στέκουν στον ίδιο τόπο και υπομένουν. Παρέα τους το ξεβρασμένο σιδερένιο αντικείμενο. Άγνωστο που πήγαινε και πως βρέθηκε στην ακροθαλασσιά. Έχουν απομείνει τα σιδερένια κόκαλα και το σιδερένιο δέρμα, οι λαμαρίνες. Και η σκουριά σαν χρυσόσκονη να το ομορφαίνει. Έτσι να τονίζει την παρουσία του.
Πάντα θεωρούσα την αμμουδιά νεκροταφείο των κυμάτων, των οστράκων, των κομματιών των πλοίων. Όση ώρα στεκόμουν μπροστά στον πίνακα σκεπτόμουν πως κάπως έτσι είναι και η ζωή μας ή πιο σωστά θα μπορούσε να ήμουν ένα κύμα ή μία βάρκα ναυαγισμένη, ένα μεγάλο πλοίο θύμα των κυμάτων. Η αμμουδιά είναι ένα τοπίο μετά τη μάχη.
6.Τίτλος : « Σκουριασμένες λαμαρίνες πάνω σε πηγάδι [πρώτο μέρος δίπτυχου 1995] [ δύο πίνακες] : Άλλα δυο συμβολικά έργα. Το πηγάδι. Η ψυχή μας. Έχει μέσα νερό ή δεν έχει ;. Η ψυχή μας είναι ζωντανή ή έχει παραδοθεί ;. Μπορεί να αντισταθεί , είναι δυνατή στις αντιξοότητες της ζωής ;. Και πώς να ξέρεις αν το πηγάδι έχει νερό ;. Πώς να ξέρεις τι κρύβει, τι είναι η ψυχή του άλλου ;. Και αν έχει νερό πώς να το βγάλεις χωρίς κουβά ;.Και να έχεις κουβά δεν αρκεί. Χρειάζεται και η τριχιά. Πώς να γνωρίσεις τον συνάνθρωπο σου αν δεν υπάρχουν οι προϋποθέσεις ;. Μήπως για αυτό το λόγο ο κ. Σόρογκας δεν έχει ούτε κουβά, ούτε σχοινί ;. Μήπως το κάνει σκόπιμα για να δείξει ότι δεν μπορείς μόνος και χρειάζεσαι τη βοήθεια όλων ;. Έβαλε όμως και σκουριασμένες λαμαρίνες. Είναι « οι άλλοι άνθρωποι» που δεν επιτρέπουν , μας εμποδίζουν να « πιούμε νερό», να ξαποστάσουμε, να κάνουμε αυτό που θέλουμε. Μα είναι και η σκουριά που πέφτει στο νερό του πηγαδιού, στην ψυχή μας. Πέφτει και το κάνει « ακατάλληλον προς πόσιν». Είναι τα «πικρά λόγια», οι παρατηρήσεις, η κακία των άλλων που δηλητηριάζουν τις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων. Και όμως ,αν το πηγάδι ήταν ανοικτό χωρίς τις σκουριασμένες λαμαρίνες και περάσουμε χωρίς προσοχή ή νύχτα ,θα πέσουμε μέσα και θα σκοτωθούμε αν δεν έχει νερό και θα πνιγούμε αν έχει. Είναι εκείνοι που προσπαθούν να μας προφυλάξουν από το μεγάλο κακό. Αλλά και πώς να ξέρεις αν οι λαμαρίνες θα αντέξουν και δεν τις έβαλαν σκόπιμα ακατάλληλες και σάπιες , ώστε να υποχωρήσεις και να πέσουμε ;. Είναι οι διάφορες παγίδες που μας βάζουν όσοι θέλουν το κακό μας.
6.Τίτλος : « Χαλασμένο βαρέλι [Δεύτερο μέρος δίπτυχου. Ακριλικό και κάρβουνο σε μουσαμά 2005] : Εξίσου συμβολικός πίνακας. Εδώ γίνεται πιο συγκεκριμένο. Παραμένουν οι πέτρες. Είναι το πρωτεύον στοιχείο. Και το σκουριασμένο αντικείμενο είναι ένα βαρέλι. Βαρέλι σιδερένιο αφού σκούριασε. Βαρέλι που δεν ξέρουμε την ιστορία του. Σε τι το χρησιμοποιούσαν ;. Για λάδι , για τυρί, για καλαμπόκι, για στάρι ;. Ίσως, αλλά δεν έχει σημασία. Το σίγουρο είναι ότι ήταν πολύ χρήσιμο. Χρήσιμο, αλλά σκούριασε, τελείωσε η ζωή του. Όσο είμαστε νέοι, όσο μπορούμε. Μετά έρχονται τα γεράματα…η σκουριά.
7.Τίτλος : « Νεοκλασική πόρτα στο Λαύριο. Ακριλικό και κάρβουνο σε μουσαμά 2004] : Αναρωτιέμαι αν είναι ζωγραφιά ή φωτογραφία. Θεέ μου λεπτομέρεια. Αποτύπωση σπαρακτική μέχρι απελπισίας με χέρι χειρουργού, ότι άφησε ο ΧΡΟΝΟΣ στο πέρασμά του. Και το σπίτι;. Το υπόλοιπο σπίτι. Οι άλλες πόρτες ;. Τα παράθυρα ;. Πόσο μεγάλο ήταν ;. Πόσες οικογένειες έζησαν στην αγκαλιά του ;. Τι να απέγιναν;. Όνειρα, ελπίδες, πόνοι, βάσανα, φόβοι, ανησυχίες, αγάπες, έρωτες, ζευγαρώματα, εφηβικά όνειρα , αγρύπνιες, αρρώστιες πώς να ξεχαστούν ;. Που πήγαν ; Σε ποιον να ανήκε ;.
Σε ποιον ανήκει ότι απόμεινε ;.Και τι θα απογίνει ;. Θα ανακατασκευαστεί ή θα δοθεί αντιπαροχή ;. Και ο αριθμός έξι [6] ;. Είναι τυχαίος ;. Είναι ο αριθμός σπιτιού που έμενε ο ζωγράφος ;.Συμβολίζει , θυμίζει κάτι άλλο ;. Μήπως από το αντίστοιχο γράμμα του αλφάβητου αρχίζει το όνομα της πρώτης…αγάπης ;. Ας πούμε Ζωή.. Ζεφύρα.. Και τα καρφιά στον τοίχο με τον κύκλο στο άκρο , σε τι χρησίμευαν ;. Και ο πεσμένος σοβάς ;. Συμβολίζουν την απαρχή της φθοράς καθώς περνούν , πέρασαν τα χρόνια. Το μικρό ,ταπεινό, αδύναμο φυτό στη χαραμάδα μεταξύ του πρώτου και τρίτου σκαλοπατιού ;. Είναι η ελπίδα;. Μία ελπίδα που τρεμοσβήνει, που αργοπεθαίνει ;. Και τελικά θα βρεθεί κάποιος να αποκαταστήσει το σπίτι ;. Και άμα γεράσεις θα βρεθεί κάποιος για να παλέψεις τη μοναξιά, την ανημπόρια ;.
8.Τίτλος : « Καμένο σπίτι [ακριλικό και κάρβουνο σε μουσαμά-1980]. : Άλλος ένας συγκλονιστικός πίνακας. Καμένο σπίτι. Η φωτιά. Ποια φωτιά ;. Η φωτιά που καίει τα ξύλα και αφήνει τους τοίχους ;.Φωτιά η καταστροφή. Φωτιά και τα προβλήματά μας. Ο χαμός του παιδιού, του γονιού, της μάνας, του αδελφού, της γυναίκας , του άντρα, του αγοριού, του κοριτσιού που σου «καίει» την ψυχή σου και αφήνει ερείπια. Μα και η φωτιά του έρωτα, της αγάπης ,που δεν ξέρεις πότε μπορεί να γίνει μίσος ,άλλου είδους φωτιά.
9.Τίτλος : « Πέτρες με μαύρο άνοιγμα[ σκοτάδι]» : Πέτρες, άνοιγμα, σκοτάδι. Ολόκληρος τοίχος με άσπρες πέτρες και πίσω από αυτό σκοτάδι. Ποιος άνοιξε την τρύπα για να φανεί το σκοτάδι ;. Τι έψαχνε ;. Να ληστέψει ; Τι να αρπάξει ;. Άσπρος τοίχος ο καθένας μας. Και όμως υπάρχει « μία τρύπα» από την οποία περνά το σκοτάδι και σκεπάζει την ψυχή μας, την ύπαρξή μας. Πώς να αντέξεις τόσα προβλήματα ;. Καθένας με την « τρύπα » του μικρή ή μεγάλη, μικρότερη ή μεγαλύτερη πορεύεται με το δικό του « σταυρό ».
10.Τίτλος : « Η Αλεξάνδρα κάρβουνο σε μουσαμά σε καμένες φωτογραφίες ».: Και τούτος ο πίνακας έχει το δικό του συμβολισμό. Η Αλεξάνδρα πάνω σε ώριμη ηλικία. Σκεπτική. Αναλογίζεται , σκέπτεται, αναπωλεί τη νεότητα, τα προηγούμενα χρόνια που ξοδεύτηκαν, που έφυγαν και δεν ξαναγυρίζουν. Και βέβαια είχε και φωτογραφίες για «ενθύμιον». Όμως κάηκαν. Ίσια που πρόλαβε τρεις και αυτές μισοκαμένες. Τις έβαλε κάτω από τη μεγάλη. Και η φωτιά τι έκαψε ;. Όλα και πρόλαβε μόνο τις τρεις φωτογραφίες ;. Αλλά τι σημασία έχει πια. Ίσως και δεν θέλει να θυμάται. Και ποια είναι η Αλεξάνδρα ;. Έχει σημασία ;.
Β. ΟΡΟΦΟΣ :Είχε δύο χώρους. Στο έναν υπήρχαν οι υπόλοιποι πίνακες και στο άλλο οι « Μακέτες συνθέσεως για Αττικό Μετρό στο Σταθμό Λαρίσης».
Β1. Υπόλοιποι πίνακες.
1. Τίτλος : « Παπαρούνα. Ακριλικό και κάρβουνο 1972».: Παπαρούνα φυτεμένη στις πέτρες. Και όμως « έπιασε». Βάζεις στοίχημα ότι είναι ζωντανή ή καλύτερα φρεσκοκομμένη. Κόκκινο της φωτιάς το χρώμα της . Έτσι σαν κερί με κόκκινη φλόγα. Είναι τελικά φλόγα ή αίμα που έγινε λουλούδι ;. Η μήπως κάποιο παιδάκι την έκοψε από τον κήπο και την «φύτεψε στις πέτρες ;. Πως σκέφτηκε και γιατί τον έκανε αυτό ; Δεν δείχνει όμορφο ανθοδοχείο με ένα μοναδικό λουλούδι ;. Ή μήπως είναι κοιλίδα αίμα στο κουφάρι του περιβάλλοντος από σφαίρα ανθρώπου που θέλει να το σκοτώσει , να το καταστρέψει μία ώρα νωρίτερα ;.Συγκλονιστικός πίνακας. Πολύ «αφαιρετικός» γεμάτος συμβολισμούς. Το κοιτώ ξανά και ξανά. Δεν θέλω να τον αποχωριστώ.
2.Τίτλος : « Άλογο στο χιόνι». Ένα από τα … τρία άλογα του κ. Σόρογκα. Μοναδική …ράτσα, σας το ορκίζομαι. Μένω έκθαμβος. Το άλογο το πρόλαβε το χιόνι. Δεν μπόρεσε να φύγει. Ίσως ήταν δεμένο και το χιόνι σκεπάζει την τριχιά. Ίσως ήταν κουρασμένο ή άρρωστο ή το έπιασε η νύχτα. Δεν μπορεί παρά να το πάλεψε. Ήταν πάνω από τις δυνάμεις του. Μένει ακίνητο με σκυμμένο και γυρτό το κεφάλι. « Βουλιάζει» στο χιόνι, μου είπε ο κ. Σόρογκας. Άρα και βουλιάζει και κρυώνει και παγώνει .Ακόμη και η ουρά του έχει « σφηνωθεί» . Φαίνεται να έχει μέρες στην ίδια θέση . Οι μύγες μπορούν να το τσιμπούν, να του πίνουν το αίμα. Έτσι σιγά-σιγά έρχεται ο θάνατος. Μπορεί και να είναι κιόλας νεκρό. Στα πόδια έχουν απομείνει τα κόκαλα, πέφτουν οι τρίχες και τα νεύρα φαίνονται ξεκάθαρα . Το φυσικό χρώμα το έχει ακόμη στο κεφάλι , στη χαίτη. Και καλά δεν το είδε κανείς να το βοηθήσει;. Και πόσο θα μείνει εκεί νεκρό ;. Θα το φάνε τα κοράκια. Δεν βρόμισε ακόμη γιατί είναι « στο ψυγείο –χιόνι». Αυτόν τον πίνακα, αυτό το άλογο το αγαπώ αφάνταστα . Εξέφρασα τον θαυμασμό μου και ο κ. Σόρογκας μου χάρισε ένα από τη σειρά αυτή . Τον έχω στο σπίτι και τον βλέπω κάθε μέρα πριν φύγω. Αχ αυτό το γερμένο κεφάλι μου σπαράζει την καρδιά. Ένα «τέτοιο άλογο» θα μπορούσε να είναι ο καθένας από μας, ο κάθε άνθρωπος.. Ή όχι ;.
3. Τίτλος : « Άλογο με την τριχιά» και « Άλογο σε κύκλο» : Το άλογο είναι το ίδιο στους δύο πίνακες με το χιόνι να έχει φθάσει μέχρι τη κοιλιά. Η μόνη διαφορά είναι ότι στον ένα πίνακα είναι δεμένο με τριχιά και το άλλο χωρίς τριχιά αλλά ….«εντός κύκλου» δηλαδή δεμένο με τριχιά αόρατη. Λογικό είναι να έχει αφηνιάσει . Κρυώνει, πάγωσε, παγώνει. Αυτό που έχει την τριχιά απευθείας στο λαιμό κινδυνεύει άμεσα να πνιγεί. Είναι συμβολική η θηλιά. Αν είχε καπίστρι θα κινδύνευε λιγότερο ή πιο σωστά θα πέθαινε αργότερα . Ποιος το άφησε ;. Ξεχάστηκε ;. Δεν υπολόγισε το χιόνι ;. Δεν μπόρεσε να επιστρέψει και να το πάρει ;. Θαρρώ πως ένα τέτοιο άλογο είναι ο καθένας από εμάς και όλοι μαζί. Θέλουμε να είμαστε ελεύθεροι, αλλά δεν μπορούμε. Μας έχουν δεμένους ηθικά, υλικά, οικονομικά ακόμη και με το … Δ.Ν.Τ. Εκεί θα μείνουμε. Το πολύ-πολύ να γυροφέρνουμε , να προσπαθούμε μέχρι τέλους. Αγριεμένο το άλογο, αγριεμένοι και εμείς. Και λοιπόν ;. Ας φωνάζουμε , ας κάνουμε…απεργίες . Άλλοι τα κανονίζουν, άλλοι αποφασίζουν. Και για να δώσει περισσότερη έμφαση ο ζωγράφος στον ένα πίνακα έχει κυκλώσει με έναν…κύκλο. Δηλαδή και αν μπορέσεις να ξεφύγεις από κάποιους …άλλοι σε περιμένουν πιο πέρα, πιο κάτω, κάπου αλλού…Ίσως είναι ο « μεγάλος αδελφός» , όπως ονομάζουμε αυτούς τους ορατούς-αόρατους που κυβερνούν τον κόσμο . Ελευθερία…εντός σκλαβιάς ή ελευθερία υπό όρους. Και το χιόνι ;. Ίσως συμβολίζει την αλλαγή της ατμόσφαιρας, την καταστροφή του περιβάλλοντος, η οποία θα μας οδηγήσει αργά ή γρήγορα στο κρύο χάος.. Ίσως ακόμη να συμβολίζει και την αλλαγή της συμπεριφοράς του ανθρώπου που οδηγεί στην κρύα μοναξιά που παγώνει τις ψυχές μας. Θεέ μου πόσες « ερμηνείες» μπορεί να δώσει κανείς …
4. Τίτλος : « Καμένο σχέδιο με Μολύβι» : Αλήθεια ποιος δεν έχει δικό του « σχέδιο», τα δικά του «όνειρα» για τη ζωή του ;. Το ερώτημα είναι αν μπορεί να γίνει πραγματικότητα. Και αυτό οφείλεται σε δική σου υπαιτιότητα , ατολμία, φόβο, κακοτυχία ;. Σπάνια πραγματοποιούνται ή μερικώς. Κάποιος λοιπόν μας εμποδίζει, μας καταστρέφει, μας «βάζει φωτιά» και εμείς όπου φύγει-φύγει ή προσπαθούμε να περισώσουμε ότι μπορούμε, ότι προλάβουμε...
5. Τίτλος : « Πέτρες». Πέτρες και άλλες πέτρες. Αγαπημένο θέμα , λατρεμένο υλικό για τον ζωγράφο. Ίσως γιατί με τις πέτρες κτίζεις. Πέτρες λοιπόν. Μικρές, μεγάλες, μεγαλύτερες , μικρότερες. Όλες μαζί σαν να αποτελούν μία φτωχική οικογένεια που παλεύει να ζήσει. Έτσι σαν οι μεγάλες να είναι οι μάνες , οι πατεράδες και οι μικρές, που γεμίζουν τα κενά ,είναι τα …παιδιά τους. Ίσως ακόμη το σύνολο τους να θυμίζει το « εν τη ενώσει η ισχύς». Ο πίνακας εκπνέει ερημιά, εγκατάλειψη, θλίψη , μελαγχολία.
Ο καθένας μας προσπαθεί να « βρει πέτρες να κτίσει» την ψυχή του ,την ύπαρξή του. Αυτό κάνουμε σε όλη μας τη ζωή. Κάποιος ή κάποιοι, όμως , θέλουν να σου κάνουν κακό, δεν σε αφήνουν και θέλουν να σου ανοίξουν …τρύπες στον « τοίχο σου». Και αν στην ανοίξουν , άντε να την κλείσεις…
5. Μακέτες για το Αττικό Μετρό στο Σταθμό Λαρίσης . Η ανάθεση των συνθέσεων μακετών στον κ. Σόρογκα στο Αττικό Μετρό είναι μία πέρα για πέρα η κατάλληλη επιλογή. Ξεκινά από τη ρόδα , το κάρο , φθάνουμε στο τραμ, στο πρώτο τρένο , συνεχίζουμε στο βελτιωμένο , καταλήγουμε στα ακόμη καλύτερα και να τα σύγχρονα. Αναρωτιέμαι πως τα έφτιαξε « στο χέρι». Τι υπομονή, τι επιμονή Θεέ των…Τρένων. Δουλεμένοι μέχρι τη τελευταία λεπτομέρεια. Βάζει κανείς στοίχημα ότι είναι φωτογραφίες ή παλιά καρτ-ποσταλ.
Στην πρώτη μακέτα η ρόδα έχει σκουριάσει η στεφάνη και αριστερά ένα-δύο από τα σιδηρικά της. Αχ αυτή η σκουριά . Πόσο συμβολική είναι στα έργα του κ. Σόρογκα. Αυτό ίσως φανερώνει ότι έχει καιρό να χρησιμοποιηθεί ή είναι καινούργια και είναι η πρώτη της σκουριά. Στη δεύτερη φαίνεται σαν να έχει πολλή σκόνη πάνω της και ακόμη σαν να έχει καεί το κάρο και ίσια που πρόλαβαν να γλιτώσουν μία ρόδα με τα γύρω ξύλα της. Άραγε να είναι ρόδες του ίδιου κάρου ;.
Και λοιπόν ;. Έτσι και αλλιώς μας θυμίζουν τα πρώτα μεταφορικά μέσα μιας άλλης εποχής , αλλά και την πρόοδο και εξέλιξή τους.
Στην τρίτη μακέτα το « πρώτο τρένο». Ορθογωνικά τα βαγόνια του. Ξεχασμένο, εγκαταλειμμένο πια. Έχει ξεθωριάσει το κόκκινο χρώμα του και έχει απόχρωση της σκουριάς. Στην τέταρτη μακέτα άλλο τραίνο. « Στρογγυλό». Έτσι σαν ένα μεγάλο βαρέλι μπροστά και πίσω τα ορθογωνικά βαγόνια. Αφημένο στην τύχη του. Έχει τα χρονάκια του. Το αρχικό του γλυκό μπλε χρώματα έχει ξεφτίσει με τη σκουριά εδώ και εκεί να μοιάζει με ώχρα. Στην πέμπτη μακέτα είναι « Το παλιό τραμ». Ακόμη « πιο μοντέρνο» , με τζάμια , « ευάερο, ευήλιο» με ευδιάκριτη την κεραία του. « Σε αποστρατεία» και αυτό. Το μαύρο χρώμα του έχει ξεφτίσει.
Στην έκτη μακέτα είναι ένα άλλο ίδιο τραμ. Δείχνει να είναι παλαιότερο , αφού η απόχρωση του μαύρου ,που ήταν βαμμένο, είναι περισσότερο ξεφτισμένο. Όμως γύρω -γύρω δείχνει σαν να γλίτωσε από πυρκαγιά και επομένως το χρώμα από μαύρο κατάντησε σκούρο ανοικτό. Και πάλι εδώ ο κίνδυνος της φωτιάς και, κατ΄ επέκταση ,παντού ελλοχεύει το άγνωστο, το ξαφνικό , το καταστροφικό.
Για κάθε μακέτα ο κ. Σόρογκας έχει διαλέξει και γράφει στίχους από ποιήματα των γνωστών ποιητών : Είναι μία πολύ όμορφη ιδέα που τονίζει ακόμη περισσότερο τη νοσταλγία για το παρελθόν, για κάθε τι που φεύγει και πως ο κάθε καλλιτέχνης έχει το δικό του τρόπο να « φανερώνει τη ψυχή του»…
Διαβάζουμε τα απόσπασματα ποιημάτων αυτών :
1. Γ. Ρίτσου :
« κάρα κατάφορτα σανό και
βαρέλια κατηφόριζαν
απ΄τα χωριά, σε κάτι παράξενα λιογέρματα
όλο χρυσάφι και πορφύρα και μενεξέδες».
2. Α. Εμπειρίκου :
« ο δρόμος
άλλοι πεζοί και άλλοι μετακινούμενοι
με τροχοφόρα, με οχήματα λογής-λογής
τροχήλατα ποικίλα
μες τη βοή διαβαίνοντας
και την αντάρα , με Σιτροέν, με κάντιλάκ
με βέσπες με κάρα ».
3. Γ. Σεφέρη :
« Ο δρόμος δεν έχει αλλαγή
κράτησα τη ζωή μου
το χιόνι
και το νερό το παγωμένο
στα πατήματα των αλόγων»
4. Γ. Ρίτσου :
« Φεύγουν τα τρένα
μόνο ο καπνός κρέμεται στ΄ άδεια προάστια
και βηματίζουν τ ΄ άστρα μουσκεμένα
στην ταραχή της σιωπής» .
5. Γ. Ρίτσου :
« που παν τα τρένα. Πότε γυρίζουν
Τι θα μας φέρουν απ΄ τη χώρα της ομίχλης »
6. Ν. Εγγονόπουλου :
« μεσ ΄στη μονότονη βροχή
τις λάσπες
την τεφρήν ατμόσφαιρα
τα τρένα περνούνε
και μεσ ΄από την έρημη αγορά
που νέκρωσε η βροχή
πηγαίνουν προς
τα τέρματα»
7. Ν. Εγγονόπουλου :
« τραμ που ξεκινάει άδειο
κι΄ ολόφωτο
μεσ ΄στη νυχτερινή γαλήνη
των μπαχτσέδων
μ΄ ένα σκοπό ταξιδιού
προς τ΄ άστρα».
Έφυγα με τις καλύτερες εντυπώσεις. Ήταν μία αξέχαστη εμπειρία. Συγχαρητήρια στο Δ.Σ του Πολιτιστικού Οργανισμού του Δήμου Τρικάλων , στο Δ.Σ της Στέγης Τέχνης και Πολιτισμού του Ιδρύματος Λεωνίδα Κ. Μακρή , στο Δήμαρχο και στο Δ.Σ του Δήμου Τρικάλων για την πρωτοβουλία τους να παρουσιάσουν έργα του καταξιωμένου ζωγράφου κ. Σωτήρη Σόρογκα.
Ήταν μία άριστη επιλογή. Προσωπικά τους ευχαριστώ που μου δόθηκε η ευκαιρία να ξαναδώ τους πίνακες του κ. Σόρογκα με τους τόσους και άλλο τόσους συμβολισμούς των έργων του.
Χρήστος Στεφ. Ευαγγέλου
Πλαταριά Θεσπρωτίας
Καλοκαίρι 2010
Δημοσίευσέ το στο:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου