Αδελφοκτόνος πόλεμος, επανάσταση, ξεκαθάρισμα της χώρας από τους κομμουνιστές που ήθελαν να μας κάνουν Βούλγαρους ή να μας παραδώσουν στον Τίτο (ποικίλει η αιτιολογία)… πολλές απόψεις θα βρει κανείς στην ιστορική μελέτη, θα συναντήσει στην ιστοριογραφία και θα ακούσει από πολλούς γύρω του.
Η ουσία είναι ότι την περίοδο 1946-1949 επισήμως και ανεπισήμως από τα Δεκεμβριανά, η Ελλάδα ενεπλάκη σε μια ατέρμονη μάχη, που είχε συγκεκριμένα αποτελέσματα αλλά και σαφή πολιτικά χαρακτηριστικά. Τα οποία, θα επανέλθουν το βράδυ της ερχόμενης Τετάρτης στο Δημοτικό Συμβούλιο Τρικκαίων. Διότι συζητώνται δύο αιτήματα: το ένα, του «Συνδέσμου Απόστρατων Σωμάτων Ασφαλείας Νομού Τρικάλων» για «την παραχώρηση δημοτικού χώρου για την ανέγερση Ηρώου Πεσόντων Αστυνομικών».
Το δεύτερο αφορά στην «ανέγερση μνημείου στη θέση “ ΝΤΑΜΑΡΙΑ” στον λόφο του Προφήτη Ηλία». Πρόκειται για το σημείο όπου ειδικώς στη διάρκεια του Εμφυλίου, εκτελούνταν οι αποφάσεις των έκτακτων στρατοδικείων και δεκάδες τρικαλινοί, μέλη του ΔΣΕ, έχυναν το αίμα τους. Στον ίδιο χώρο εκτέλεσαν και οι Γερμανοί κατακτητές τους αντιστασιακούς. Το αίτημα αυτό ήρθε στην επιφάνεια μετά την διοργάνωση επίσημης εκδήλωσης από την Κ.Ο. Τρικάλων του ΚΚΕ, προ μηνός.
Έτσι, φαίνεται, η «άλλη πλευρά» έθεσε και το δικό της αίτημα, χωρίς να είναι σαφές, πώς συνέπεσαν χρονικώς τα δύο αιτήματα. Σημειώνεται, όμως, ότι είχε υποβληθεί επί της θητείας Ταμήλου αίτημα για ανέγερση μνημείου για τους αστυνομικούς που σκοτώθηκαν στο Λιτόχωρο, τον Αύγουστο του 1946, επίσημη ιστορικώς έναρξη του εμφυλίου. Αυτό το αίτημα ήταν κάτι σαν αντιστάθμισμα στην πρόταση της Πρωτοβουλίας για την αναγνώριση της αγροτικής εξέγερσης της 2ας Φλεβάρη 1925. Τώρα, οι Απόστρατοι ζητούν μνημείο για όλους τους πεσόντες χωροφύλακες, από συστάσεώς της, το πολύ μακρινό 1833.
Άρα, στο Δημοτικό Συμβούλιο θα τεθεί πλαγίως, υπογείως (λέτε και σαφώς;), η κλασική αντιπαράθεση:
- εσείς φταίτε, με τα κονσερβοκούτια
- εσείς φταίτε, με τη λευκή τρομοκρατία, τους αμερικάνους και τις ναπάλμ.
Φυσικά, μπορεί να μην ακουστούν τέτοιες εκφράσεις, αλλά τίποτε δεν αποκλείει τον εκτροχιασμό της συζήτησης. Όμως, η ουσία είναι άλλη: η ανέγερση ενός μνημείου συνήθως αποτυπώνει την πολιτική κυριαρχία της μιας ή της άλλης άποψης.
Διότι τα μνημεία – πολύ περισσότερο τα μνημεία πεσόντων – είναι σύμβολα που λειτουργούν ποικιλοτρόπως (υπομνηματικώς, συναισθηματικώς, εθνικιστικώς, αγωνιστικώς και… ανταγωνιστικώς), έχουν συγκεκριμένο λόγο ύπαρξης και σαφή ρόλο, και βεβαίως είναι υπενθυμίσεις στους επόμενους, με ειδικό και γενικό χαρακτήρα πρόσληψης του μηνύματος που εκπέμπεται (παρότι εσχάτως οι μεταμοντέρνοι της Κοινωνικής Ανθρωπολογίας προσπαθούν να πείσουν ότι τα μνημεία έχουν μόνο ρόλο υποκειμενικό). Δηλαδή, με απλά λόγια, ένα μνημείο εγείρει μνήμες.
Η πόλη των Τρικάλων και ο νομός γενικότερα, περιοχές με ιδιαίτερη σημασία στο αντάρτικο και στον εμφύλιο, έχουν ακόμη πολλές μνήμες από μια ταραγμένη δεκαετία. Φυσικά, κάθε πλευρά έχει και τις δικές της απόψεις, οι οποίες επιβάλλονται ή προωθούνται στο συλλογικό υποσυνείδητο ή στην επίσημη εθνική πολιτική, αναλόγως της πολιτικής κατάστασης.
Επομένως, το ενδιαφέρον της συνεδρίασης του Δημοτικού Συμβουλίου θα έγκειται και στη διάθεση ή όχι επαναφοράς μνημών. Ειδικά τα Τρίκαλα, όμως, παρότι «άχρωμα» κοινωνικώς τα τελευταία χρόνια, διαθέτουν ως πόλη ειδικούς, ισχυρούς συμβολισμούς. Δεν έχει σημασία η μεσοβέζικη, αταξική και αφοριστική άποψη «αδελφός σκοτώνει αδελφό», που διά στόματος του αγαπημένου Θανάση Βέγγου εξέφραζε τον Παντελή Βούλγαρη στην ταινία «Ψυχή βαθιά».
Διότι ο εμφύλιος έχει όλα τα χαρακτηριστικά ενός ταξικού πολέμου, που σε κάποιες περιπτώσεις, αυτά συμπλέκονται με εθνοτικά, τοπικά ή άλλα. Ιδιαίτερο ρόλο σε αυτή τη μελέτη έχει παίξει το νεοσυσταθέν (προ δεκαετίας) Δίκτυο Μελέτης Ιστορίας εμφυλίων πολέμων, το οποίο εξετάζει το πλούσιο – πλέον – αρχειακό υλικό και προσπαθεί να δει τα γεγονότα από ιστορική και μόνο άποψη. Όμως, ως γνωστόν, όλα είναι πολιτική. Και αυτή πάντα υπερισχύει.
Θανάσης Μιχαλάκης - Ενεργός Πολίτης
Δημοσίευσέ το στο:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου