Θαργηλιών, μήνας αφιερωμένος στους θεούς Απόλλωνα και Άρτεμη

Κυριότερες γιορτές του μήνα αυτού ήταν τα ομώνυμα Θαργήλια, που κρατούσαν δυο ημέρες, τα Βενδίδεια, τα οποία αναφέρονται και στο Συμπόσιον του Πλάτωνα, καθώς και τα Καλλυντήρια και τα Πλυντήρια, δυο γιορτές προς τιμήν της θεάς Αθηνάς.

Ο Θαργηλιών είναι ο ενδέκατος μήνας στο αττικό ημερολόγιο. Ήταν αφιερωμένος στους θεούς Απόλλωνα και Άρτεμη, ενώ αντιστοιχεί με το χρονικό διάστημα 23 Απριλίου-23 Μαΐου.


Θαργήλια (τα)


Γιορτή προς τιμή των δίδυμων θεών, της Άρτεμης και του Aπόλλωνα που γινόταν την έκτη και την έβδομη ημέρα του μήνα Θαργηλιώνα (Μάιος - Ιούνιος) στην Αθήνα. Σύμφωνα με τους Δήλιους η Άρτεμη είχε γεννηθεί στις 6 και ο Απόλλωνας στις 7 του Θαργηλιώνα. Γι' αυτό η πρώτη ημέρα της γιορτής ήταν αφιερωμένη στην Άρτεμη και η δεύτερη στον Απόλλωνα.


Την πρώτη ημέρα της γιορτής δηλαδή την 6η Θαργηλιώνος, είχε επικρατήσει να γίνεται στην Αθήνα θρησκευτικός καθαρμός, που αποτελούσε κι αυτός μέρος της γιορτής των Θαργηλίων. Τότε γινόταν η περιφορά των «φαρμακών», των προσώπων που θα έφερναν τη γιατρειά στην πόλη, που θα την απάλλασαν από τα μιάσματα, επειδή η πόλη όλη τη χρονιά μολυνόταν από τις άδικες πράξεις των πολιτών της. Οι παντός είδους άδικες πράξεις μπορούσαν να επισύρουν τη θεϊκή τιμωρία με καταστροφή της σοδειάς, με πείνα, με αρρώστιες ή και με άλλες θεομηνίες. Για εξιλέωση των θεών και των δαιμόνων και για την αποτροπή των δεινών γινόταν αυτός ο τελετουργικός καθαρμός των "φαρμακών", ο οποίος αποδόθηκε στο θεό των καθαρμών Aπόλλωνα.


Φαρμακοί ήταν δυο άντρες (ή ένας άνδρας και μια γυναίκα ή δύο άνδρες από τους οποίους ο ένας ήταν ντυμένος γυναίκα), οι οποίοι, εκτός από τον άλλο στολισμό, είχαν κρεμασμένο από το λαιμό τους αρμαθιές ξερών σύκων. O ένας, του οποίου τα σύκα ήταν μαύρα, γινόταν φαρμακός «υπέρ των ανδρών», δηλαδή απάλλασε τους άνδρες από τα μιάσματα, ο άλλος με τα άσπρα σύκα γινόταν φαρμακός «υπέρ των γυναικών».

Oνόμαζαν τους φαρμακούς και «καθάρματα», γιατί θα έφερναν τον καθαρμό της πόλης από το μίασμα. Eπειδή ως καθάρματα διαλέγονταν συχνά κακοποιοί, που η πόλη τους είχε καταδικάσει σε θάνατο, η λέξη κάθαρμα απέκτησε σημασία άσχετη προς τη θρησκευτική τελετή και χρησιμοποιήθηκε για κάθε κακό άνθρωπο.

Τους φαρμακούς αφού πρώτα τους περνούσαν από όλους τους δρόμους της πόλης για να πάρουν επάνω τους το μίασμα που υπήρχε τους έριχναν στη θάλασσα και, όταν έβγαιναν, τους υποχρέωναν να απομακρυνθούν από την πόλη ή απλώς τους οδηγούσαν με μαστιγώματα έξω από τα σύνορά της. Σε πολλές πόλεις υπάρχουν ρητές μαρτυρίες πως τους φαρμακούς στο τέλος της περιφοράς τους έκαιγαν και διασκόρπιζαν τη στάχτη τους στη θάλασσα ή την πετούσαν έξω από τα σύνορα της πόλης. Στα πολύ παλιά χρόνια οι φαρμακοί προσφέρονταν μόνοι τους για καθαρισμό των συμπολιτών τους.

Η τελετή είχε σκοπό την απομάκρυνση του κακού από την πόλη. Οι φαρμακοί διασχίζοντας την αγορά και τους δρόμους της πόλης, απορροφούσαν επάνω τους το κακό κι όταν απομακρύνονταν από την πόλη, απομακρυνόταν μαζί τους και το μίασμα και έτσι η πόλη γινόταν πάλι καθαρή.

Στη Λευκάδα γινόταν παρόμοια θυσία με σκοπό τον καθαρμό. Γκρέμιζαν από ένα βράχο του ακρωτηρίου Λευκάτα στη θάλασσα έναν κατάδικο, για να αποτρέψουν την οργή του Λευκάτιου Απόλλωνα. Τον κατάδικο τον περίμενε ένα καράβι, τον έπαιρνε και τον πήγαινε μακριά. Μαζί του έπαιρνε και τις αμαρτίες των κατοίκων του νησιού.

Τη δεύτερη ημέρα των Θαργηλίων είχε τα γενέθλιά του ο Απόλλωνας και του πρόσφεραν το θάργηλο, που είχε δώσει το όνομά του στη γιορτή και η γιορτή στο μήνα. Ο«θάργηλος» ήταν μια μικρή ποσότητα των πρώτων καρπών (δημητριακών) της χρονιάς, που τους έβραζαν και τους προσέφεραν στο Θεό ως απαρχή. Tους πρώτους αυτούς καρπούς τους άλεθαν, τους ζύμωναν κι έφτιαχναν το «θάργηλο άρτο», προσφορά επίσης στο θεό. Ο άρτος αυτός φτιαχνόταν πριν αλεσθεί μεγαλύτερη ποσότητα για την παρασκευή κοινού άρτου για χρήση των ανθρώπων.


Τα Θαργήλια γιορτάζονταν πριν από τον θερισμό και τον αλωνισμό, συνεπώς για το θάργηλο οι Aθηναίοι χρησιμοποιούσαν καρπούς που δεν είχαν ακόμη ωριμάσει και η προσφορά αυτή αποτελούσε εκδήλωση ευγνωμοσύνης για την πρόοδο της καρποφορίας, και παράκληση για την εξασφάλισή της ώσπου να γίνει η συγκομιδή.

Η γιορτή συνεχιζόταν με αγώνες κυκλικού χορού στους οποίους έπαιρναν μέρος άνδρες και παιδιά. Οι νικητές έπαιρναν για βραβείο έναν τρίποδα τον οποίο αφιέρωναν στο ιερό του Πύθιου Απόλλωνα, που είχε φτιάξει ο Πεισίστρατος στην Αθήνα.

Στην πομπή που γινόταν κατά τη διάρκεια της γιορτής μεταφέρονταν οι πρώτοι καρποί και η ειρεσιώνη. Τα παιδιά συνήθιζαν να κρεμούν στα σπίτια τους τις ειρεσιώνες, όπως τη σύγχρονη εποχή οι άνθρωποι συνηθίζουν να κρεμούν στα σπίτια τους στεφάνια κάθε Πρωτομαγιά.

Την ίδια μέρα έστελναν στη Δήλο, με την ιερή τριήρη, το φόρο λατρείας τους στον Απόλλωνα, σε ανάμνηση του φόρου αίματος που έδιναν στην Κρήτη και τον κατάργησε ο Θησέας.

Κατά τα Θαργήλια οι Αθηναίοι θυσίαζαν στον ήλιο και στις Ώρες, ενώ την προηγούμενη των Θαργηλίων, θυσίαζαν έναν κριό προς τιμή του επιτηρητή και παιδαγωγού του Θησέα, Κοννίδα.

Θαργήλια γιόρταζαν η Φλύα (Χαλάνδρι), ο Κολοφώνας, η Μίλητος, η Μασσαλία,τα Άβδηρα και άλλες ιωνικές πόλεις.

Στη Μίλητο τα Θαργήλια ονομάζονταν Ταργήλια.


Αττικό ημερολόγιο
Εκατομβαιών | Μεταγειτνιών | Βοηδρομιών | Πυανεψιών | Μαιμακτηριών | Ποσειδεών
Γαμηλιών | Ανθεστηριών | Ελαφηβολιών | Μουνιχιών | Θαργηλιών | Σκιροφοριών

Περισσσότερα:
http://www.theogonia.gr/index.htm

http://www.astrologicon.org/thargelion/thargelion-eortai.html

Δημοσίευσέ το στο: