Σημαντικά στοιχεία για το κολληγικό καθεστώς των Καραγκούνηδων μας δίνει ο εκπαιδευτικός κ. Ζήσης Τζιαμούρτας
Το Αγροτικό Ζήτημα στη Θεσσαλία προβάλλει επιτακτικά, όπως είναι φυσικό, μετά το 1881. Τη χρονιά αυτή, στις 2 Ιουλίου, υπογράφτηκε η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, η οποία υλοποιούσε αποφάσεις του Συνεδρίου του Βερολίνου, που έγινε τρία χρόνια νωρίτερα (1878). Σύμφωνα με τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης η Θεσσαλία (εκτός από την επαρχία Ελασσόνας) και ένα μικρό μέρος της Ηπείρου με την Άρτα προσαρτήθηκαν στην Ελλάδα.
Την τουρκοκρατία
Σημαντικά στοιχεία για το κολληγικό καθεστώς των Καραγκούνηδων μας δίνει ο εκπαιδευτικός κ. Ζήσης Τζιαμούρτας.
Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας επισημαίνει, σύμφωνα με τον τουρκικό νόμο όλη η γη της Οθωμανικής αυτοκρατορίας ανήκε στο Δημόσιο. Ο Σουλτάνος, για να αμείψει εξαιρετικές πολεμικές πράξεις τούρκων μεγιστάνων, εδώριζε σ' αυτούς ολόκληρα χωριά. Πολλά επίσης χωριά, αφιερώνονταν σε τζαμιά (βακούφκα), για να προσθέσει:
«Χωριά επίσης έπαιρναν και οι τοπικοί διοικητές (σπαχήδες). Έτσι όλα σχεδόν τα πεδινά χωριά της Θεσσαλίας έγιναν τσιφλίκια. Οι εργαζόμενοι σ' αυτά καλλιεργητές της γης ονομάζονταν κολλήγοι. Οι μεγάλες τούρκικες γαιοκτησίες περιλάμβαναν αγρούς, λιβάδια, αμπελώνες, κηπευτικές καλλιέργειες. Οι κολλήγοι ραγιάδες δούλευαν και πότιζαν τα χωράφια με ιδρώτα. Ζούσαν οι Καραγκούνηδες στερημένοι από κάθε αγαθό. Ενσωματώθηκαν σ' ένα τσιφλίκι, κοντά σ' ένα χωροδεσπότη, συνήθως ισχυρό μπέη. Οι εργαζόμενοι κατόρθωσαν να μην έρχονται σε καμία επιμειξία με τούρκους. Κράτησαν επίσης αμόλυντη την ορθόδοξη πίστη και τη γλώσσα τους».
Σπουδαίο ασφαλώς ρόλο έπαιξε και ο Παπάς με το Δάσκαλο, όπως είδαμε παραπάνω, συμπληρώνει ο κ. Τζιαμούρτας.
Κανένα δικαίωμα
Δεν είχαν το δικαίωμα να απομακρυνθούν από την ιδιοκτησία, όπου εργάζονταν. Παρ' όλη δε την άθλια ζωή τους κρατούσαν μέσα τους τον μυστικό και φλογερό πόθο της ελευθερίας τους.
Η προσάρτηση της Θεσσαλίας, συνεχίζει ο κ. Τζιαμούρτας διέψευσε τις προσδοκίες των Καραγκούνηδων κολλήγων, για να προσθέσει:
«Τους Τούρκους γαιοκτήμονες διαδέχθηκαν Έλληνες, οι οποίοι αγόρασαν τα τσιφλίκια. Πριν φύγουν από τη Θεσσαλία οι Τούρκοι μπέηδες πούλησαν τα τσιφλίκια τους σε Έλληνες μεγαλέμπορους, που ζούσαν στην Κωνσταντινούπολη, στο Βουκουρέστι, στο Παρίσι και άλλες Ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Ατυχώς η Ελληνική Κυβέρνηση αντί να ακυρώσει τις αγορές αυτές, τις αναγνώρισε χτυπώντας δυνατά στα στήθη τους Καραγκούνηδες. Η κολληγική σχέση ερμηνεύτηκε σαν μίσθωση από τα Ελληνικά δικαστήρια με αποτέλεσμα οι χωρικοί Καραγκούνηδες να υπόκεινται στον κίνδυνο της εξώσεως από τα χωράφια. Έτσι οι Καραγκούνηδες βρέθηκαν εκτεθειμένοι στις άμετρες αξιώσεις, στην αυθαιρεσία και στο έλεος των τσιφλικούχων.
Οι Έλληνες γαιοκτήμονες σε συνεργασία με τους τούρκους μπέηδες διετύπωσαν τον απαράβατο όρο με τον οποίο κατοχυρώνονταν και δεσμεύονταν οι ντόπιοι μεγαλοκτηματίες να μην προβούν σε καμία παραχώρηση των χωραφιών με τη μορφή της απαλλοτριώσεως προς τους κολλήγους. Ο τσιφλικούχος δεν ασκούσε προσωπική εκμετάλλευση, αλλά παραχωρούσε τα χωράφια του σε πολυάριθμους καλλιεργητές. Ούτε και τη διαχείριση των δικαιωμάτων του δεν ασκούσε προσωπικά ο ιδιοκτήτης. Στην θέση του διορίζονταν ένας Επιστάτης, ο Σούμπασης, συνήθως Αλβανός. Αυτός είχε το δικαίωμα και δικαιοδοσία πάνω στους δουλοπάροικους του τσιφλικιού. Μπορούσε να τους φυλακίζει ή να τους τιμωρεί με ραβδισμούς.
Οι κολλήγοι καλλιεργούσαν τα χωράφια επί μορτή, δηλαδή υποχρεώνονταν να δίνουν το τρίτο στον αφέντη από τους παραγόμενους καρπούς, ενοίκιο για τη βοσκή των ζώων, μεγάλο αριθμό από κοτόπουλα και αρνιά, ποσότητα τυριού, βουτύρου, αυγών, να στέλλουν ένα κορίτσι για να ζυμώνει και να ψένει το ψωμί της Επιστασίας. Οι τσιφλικούχοι εξουσίαζαν το σώμα των γυναικών και των κοριτσιών των κολλήγων. Υποχρεώνονταν να μην απομακρύνονται από τα χωριά τους, χωρίς άδεια του Επιστάτου. Κατοικούσαν σε τρώγλες. Με τη μάστιγα της εξώσεως αγεληδόν οδηγούνταν στις κάλπες και έδιναν την ψήφο στα πρόσωπα, που τους έλεγαν. Η νιόνυμφη έπρεπε να πάει στο κονάκι και να πλύνει το κατώφλι. Δείγμα υποταγής. Οι πιέσεις οι μεγάλες, χτυπούσαν τα νώτα των Καραγκούνηδων σαν μαστίγιο και τους είχαν κάνει πρόθυμους να δεχθούν ένα επαναστατικό ευαγγέλιο απελευθερώσεως και απαλλαγής απ' αυτή την αφόρητη κατάσταση. Έτσι αναγκάζονταν να εκρήγνυνται και να διαμαρτύρονται ζητώντας την αποκατάστασή τους».
Γεωργικός Πεδινός Σύλλογος στα Τρίκαλα
Το 1906 ιδρύθηκε ο πρώτος Γεωργικός Πεδινός Σύλλογος στα Τρίκαλα και το 1909 ο πρώτος Γεωργικός Σύνδεσμος στην Καρδίτσα. Όλοι πλέον διαπίστωσαν πως το τσιφλίκι σφίγγοντας αποπνικτικά το Θεσσαλό αγρότη, μάραινε την εθνική παραγωγή.
Οι Γεωργικοί Σύνδεσμοι είναι γεγονός πως απετέλεσαν το γόνιμο έδαφος, όπου φυτεύθηκε το δένδρο της απολυτρώσεως.
Από χρέος προς τον τόπο, που γεννήθηκα και ανδρώθηκα, και τον οποίο ελευθέρωσαν με την πέννα και το αίμα τους, θα αναγράψω τους συντελεστές την ελευθερίας αυτής.
Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή και την επανάσταση το 1922 ο Νικ. Πλαστήρας, σαν αρχηγός της, επισημαίνει ο κ. Τζιαμούρτας, θυμήθηκε τους γενναίους συμπολεμιστές του, τα παιδιά του, όπως τα αποκαλούσε, που ήταν παιδιά των φτωχών κολλήγων.
Έτσι με τα Ν.Δ. της 1521923 και 13111923 πραγματοποίησε τις απαλλοτριώσεις των μεγάλων τσιφλικιών και τα αγροκτήματα πέρασαν στα χέρια των αγνών παιδιών της Θεσσαλικής γης. Η μεταρρύθμιση αυτή έθεσε, έτσι, τέρμα στη μεγάλη γαιοκτησία και στην εκμετάλλευση των Καραγκούνηδων κολλήγων και γενικότερα όλων των Θεσσαλών. Έτσι οι Καραγκούνηδες με την εθνική το 1881, απέκτησαν και την οικονομική και κοινωνική ελευθερία το 1923.
Οι σταθμοί των αγώνων των Καραγκούνηδων για την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών σημείωσαν και την πορεία για την πραγματική πολιτική τους απελευθέρωση. Με λίγα λόγια το 1923 αποτελεί για τους Καραγκούνηδες ιστορικό σταθμό και σημαντικό γεγονός που γίνεται ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες της αλλαγής της Καραγκούνικης ζωής στο σύνολο της.
ΕΡΕΥΝΑ του Αποστόλη Ζώη
Δημοσίευσέ το στο:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου