Η Φιλιππούπολη ( Πλόβντιβ) είναι η σημαντικότερη μητρόπολη των Ελλήνων στο έδαφος του σημερινού βουλγαρικού κράτους. Πρόκειται για πόλη με μακρόχρονη ιστορία και αξιόλογη παρουσία και δραστηριότητα των Ελλήνων.
Ο ελληνισμός άρχισε να φθίνει σταδιακά ύστερα από το 1880 λόγω του βουλγαρικού εθνικισμού, που εκείνη την εποχή δεν άφηνε περιθώριο εκδήλωσης μιας διαφορετικής εθνικής και πολιτιστικής ταυτότητας. Το 1906 πολλοί Έλληνες μετανάστευσαν εκτός Βουλγαρίας εξαιτίας των διωγμών. Τελικά, το σύνολο σχεδόν του πληθυσμού ελληνικής καταγωγής έφυγε από τη Φιλιππούπολη και τη γύρω περιοχή, στο πλαίσιο της εφαρμογής της ανταλλαγής των πληθυσμών Ελλάδας και Βουλγαρίας ( Συνθήκη του Νεϊγύ) μετά τον Α’ παγκόσμιο πόλεμο. Τα επίσημα βουλγαρικά στοιχεία δείχνουν πως το 1888 υπήρχαν στη Φιλιππούπολη 14011 Έλληνες που αντιπροσώπευαν το 6,19% ποσοστό που έφθινε σταθερά με το πέρασμα του χρόνου.
Οι Έλληνες ήταν συγκεντρωμένοι στις επαρχίες της Φιλιππούπολης ( 27% του πληθυσμού το 1900) και της Στενήμαχου ( 66% του πληθυσμού το 1900) . Οι δύο σημαντικές ελληνικές κοινότητες δέχθηκαν σοβαρά πλήγματα ύστερα από το 1906, με αποτέλεσμα την εξαφάνιση του ελληνικού πληθυσμού.
2. Επαγγελματικές δραστηριότητες
Οι περισσότεροι Έλληνες της Φιλιππούπολης μέχρι τα μέσα του 19ου αι. απασχολούνταν στη συντεχνία ( ρουφέτι) των αμπάδων, δηλαδή στην επεξεργασία, τη μεταφορά και το εμπόριο των χοντρών μάλλινων υφασμάτων. Το ρουφέτι που ιδρύθηκε το 1985, αγόραζε το μαλλί από τους Σαρακατσάνους και με αυτό έφτιαχνε υφάσματα, ενώ αναλάμβανε τη μεταφορά και την πώλησή του. Οι αμπατζήδες ήταν τα πλουσιότερα και ισχυρότερα μέλη των τοπικών κοινωνιών. Οι οικογένειες Γκιουμουσγκερδάνη και Κοϊμτζόγλου είχαν μεγάλα εργοστάσια με εκατοντάδες εργάτες. Άλλο σημαντικό ρουφέτι ήταν εκείνο των « δουλγέρηδων» , δηλαδή των κτιστών. Είχε ιδρυθεί το 18ο αι. και η πλειοψηφία των μελών ήταν Έλληνες.
Οι Έλληνες της Φιλιππούπολης εκμεταλλεύθηκαν τις ευνοϊκές συνθήκες για την ανάπτυξη της βιομηχανίας και του εμπορίου τον 18ο αι. , και προχώρησαν στη δημιουργία βιοτεχνιών, βιομηχανιών και στη σύσταση εμπορικών δικτύων. Έτσι, η οικογένεια Σταυρίδη έχτισε το 1886 το ομώνυμο καπνεργοστάσιο στη Φιλιππούπολη, ενώ την ίδια εποχή και άλλοι Έλληνες έχτισαν εργοστάσια στη Φιλιππούπολη, στη Στενήμαχο, το Τατάρ Παζαρτζίκ και ως το Χάσκιοϊ. Εκτός από αυτούς υπήρχαν καθαρά ελληνικές συντεχνίες οινοπωλών, παντοπωλών, λαδάδων κ. ά. Οι Έλληνες διατηρούσαν παλιά εμπορικά καταστήματα μέσα στη Φιλιππούπολη, ενώ αρκετοί παρείχαν υπηρεσίες ως δικηγόροι, ασφαλιστές, εκδότες, γιατροί. Στον πρωτογενή τομέα της οικονομίας οι Έλληνες ασχολούνταν κυρίως με την αμπελοκαλλιέργεια και την κτηνοτροφία.
3. Η εκπαίδευση
Η ελληνική κοινότητα της Φιλιππούπολης από πολύ νωρίς προσπάθησε να εξασφαλίσει καλή εκπαίδευση για τα τέκνα της. Υπήρχαν δάσκαλοι, πριν από τις αρχές του 18ου αι. , που δίδασκαν γραφή, ανάγνωση και Αριθμητική σε νάρθηκες ναών και σε σπίτια οικογενειών που μπορούσαν να πληρώσουν για την εκπαίδευση των παιδιών τους. Το πρώτο οργανωμένο σχολείο αναφέρεται το 1726 που το 1780 στεγάστηκε σε κτήριο της ελληνικής κοινότητας και ονομάστηκε «Κεντρική Ελληνική Σχολή». Το 1834 έγινε το πρώτο αλληλοδιδακτικό σχολείο στη συνοικία της Αγίας Τριάδας, ενώ την επόμενη δεκαετία άρχισε να λειτουργεί και το σχολείο της Αγίας Παρασκευής. Το 1847 άρχισε και η εκπαίδευση των κοριτσιών, με την λειτουργία του πρώτου Παρθεναγωγείου, που στεγαζόταν σε ιδιόκτητο κτήριο.
Τη δεκαετία του 1860, η ελληνική κοινότητα Φιλιππούπολης διέθετε οκτώ σχολεία : δύο γραμματοδιδασκαλεία, τρία αλληλοδιδακτικά, ένα «ελληνικό» σχολείο αρρένων, ένα κεντρικό παρθεναγωγείο και ένα συνοικιακό παρθεναγωγείο. Το 1875 οι φιλεκπαιδευτικοί σύλλογοι της Κωνσταντινούπολης προχώρησαν στην δημιουργία νέων πρότυπων σχολείων με δαπάνες του Γεωργίου Ζαρίφη. Τα Ζαρίφεια εκπαιδευτήρια είχαν τμήμα γυμνασίου και ελληνικού σχολείου αρρένων, αλλά και γυμνάσιο και αστική σχολή θηλέων, καθώς και οικοτροφείο. Οι ελληνικές κοινότητες το 1906 με εγκυκλίους και πιέσεις αναγκάστηκαν να παραδώσουν τα σχολεία στους Βούλγαρους και να εγγράψουν τους Έλληνες μαθητές σε βουλγαρικά σχολεία. Όσοι αρνήθηκαν να στείλουν τα παιδιά τους σε βουλγαρικά σχολεία, υπέστησαν διώξεις και πλήρωσαν μεγάλα πρόστιμα.
4. Κοινωνική ζωή και οργάνωση
Οι Έλληνες της Φιλιππούπολης σύστησαν είκοσι ελληνικούς συλλόγους που λειτούργησαν από το 1867 μέχρι το 1901. Οι περισσότεροι ήταν καθαρά αντρικοί σύλλογοι, κάποιοι αποκλειστικά γυναικεία στα πρότυπα της αδελφότητας κυριών που βοηθά τους αναξιοπαθούντες και μερικοί φιλεκπαιδευτικοί. Στη Φιλιππούπολη κυκλοφόρησαν τρεις ελληνικές εφημερίδες, η Φιλιππούπολις, ο Μηνύτωρ του Αίμου και οι ειδήσεις του Αίμου. Κυκλοφόρησε επίσης και μία εβδομαδιαία σατιρική εφημερίδα και ένα ιατρικό περιοδικό.
Εκδότες της εφημερίδας «Φιλιππούπολις» που αποτελούσε το κύριο βήμα προάσπισης των ελληνικών συμφερόντων και των δικαιωμάτων των ελληνικών πληθυσμών ήταν οι Α. Νικολαΐδης και Δ. Κουμαριανός.
5. ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΣΧΟΛΕΙΑ
*Γυμνάσιο Θηλέων (Δημοτική Πινακοθήκη-σήμερα)
*Γυμνάσιο Αρρένων (Γυμνάσιο Γκέο Μίλεφ-σήμερα)
6. ΚΤΗΡΙΑ
*Οικία Μαυρίδη ή Μουσείο Λαμαρτίνου
*Οικία Αργύρη Κουγιουμτζόλγου
*Οικία Δημήτρια Φεωργιάδη-Ιστορικό Μουσείο Αναγέννησης
Σουλεμέτσης Απόστολος
Φιλόλογος, ΠΕ02, 6ο ΓΕΛ Τρικάλων
Δημοσίευσέ το στο:
.jpeg)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου