Η Αποσυμφόρηση των Φυλακών (Του Σωτήρη Χατζηγάκη πρώην Υπουργού – Ανεξάρτητου Βουλευτή)

Έχοντας διατελέσει Υπουργός Δικαιοσύνης από τον Σεμπτέμβριο του 2007 μέχρι τον Ιανουάριο του 2009, είχα την ευκαιρία να ασχοληθώ σε βάθος με το πρόβλημα της αποσυμφόρησης των ελληνικών φυλακών και τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των κρατουμένων.

Συγκεκριμένα, η τότε κυβέρνηση είχε προχωρήσει στις εξής παρεμβάσεις:
Πρώτο. Στο πλαίσιο ενός προσεχτικά σχεδιασμένου προγράμματος –πρόγραμμα που το είχε ξεκινήσει ο καλός συνάδελφος, πρώην υπουργός Δικαιοσύνης κ. Α. Παπαληγούρας και συνεχίστηκε επί των ημερών μου–  η κυβέρνηση Καραμανλή είχε θέση ως κεντρικό της στόχο την οικοδόμηση νέων καταστημάτων κράτησης, σύγχρονων και ανθρώπινων. Στο πλαίσιο αυτό, τον Μάιο του 2008 ολοκληρώθηκε η κατασκευή του νέου Καταστήματος Κράτησης του Ελεώνα Θηβών, όπου μεταφέρθηκαν οι γυναικείες φυλακές Κορυδαλλού, ενώ κατά την περίοδο αυτή ολοκληρώθηκαν και εγκαινιάσθηκαν νέα Καταστήματα Κράτησης (Δομοκού, Γρεβενών και Τρικάλων) και ευρίσκονταν στο τέλος τους η κατασκευή πολλών άλλων, (στη Νιγρίτα Σερρών, στη Δράμα, στα Χανιά κλπ.).

Προχωρήσαμε, επίσης, στις διαδικασίες για την κατασκευή (με ΣΔΙΤ) τριών μεγάλων Σωφρονιστικών Καταστημάτων στα Διαβατά Θεσσαλονίκης, στην Κασσαβέτεια Βόλου και στον Αγ. Ιωάννη Κορινθίας. Από το 2009 και μέχρι σήμερα, δεν έχει λειτουργήσει καμία νέα φυλακή.

Δεύτερον. Με σκοπό την χρηματοδότηση του παραπάνω, ευρείας κλίμακας, προγράμματος για την επισκευή και ανέγερση νέων καταστημάτων κράτησης (αλλά και νέων δικαστικών μεγάρων, με στόχο την επίλυση του χρόνιου προβλήματος των κτηριακών υποδομών της Δικαιοσύνης),  προχωρήσαμε τότε, σε δραστική αύξηση διαφόρων δικαστικών τελών (π.χ. παράβολα δίκης, παράβολα μηνύσεων, εξαγορά μετατρέψιμων ποινών κ.α.). Στόχος μας ήταν ένα μέρος από την αύξηση αυτών των τελών να ενισχύσει τον προϋπολογισμό και με τα υπόλοιπα να χρηματοδοτηθεί ένα συντονισμένο πρόγραμμα για νέα καταστήματα κράτησης και για νέα δικαστικά μέγαρα, χωρίς άμεση επιβάρυνση στις δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού. Ωστόσο, μέχρι σήμερα, και αυτό το πρόγραμμα αγνοείται.

Τρίτον. Εγκαινιάσαμε ένα νέο πνεύμα για την αποσυμφόρηση και βελτίωση των συνθηκών κράτησης (π.χ. με τη μείωση του ορίου έκτισης ποινών για μικροπαραβάτες, με τη μείωση του ανώτατου ορίου προφυλακίσεων, με τη συγχώνευση των πειθαρχικών ποινών με την αύξηση των ημερών αδειών κ.α.), ενώ καθιερώσαμε τον ευεργετικό υπολογισμό των ημερών ποινής των νεαρών κρατουμένων που παρακολουθούν εκπαιδευτικά και επαγγελματικά προγράμματα, καθώς και των γυναικών κρατούμενων εγκύων και μητέρων σε κατάσταση λοχείας. Εξάλλου, με τις ευεργετικές διατάξεις του Ν.3727/2008, δόθηκε η ευκαιρία αποφυλάκισης κρατουμένων με ποινές φυλακίσεως έως 5 ετών, ενώ αποκλείονταν κατηγορίες κρατούμενων για κακουργήματα. Παράλληλα αποφυλακίστηκαν κρατούμενοι με βαρύτατες ασθένειες όπως οι πάσχοντες από έιτζ, από ανθεκτική φυματίωση και οι υποβαλλόμενοι σε τακτική αιμοκάθαρση (νεφροπαθείς), αλλά και υπόδικους κρατούμενους που είχαν συμπληρώσει τους 12 μήνες κράτησης.

Τέλος, λίγο πριν την αποχώρησή μου από το Υπουργείο Δικαιοσύνης  ανακοινώσαμε ένα εναλλακτικό σωφρονιστικό πρόγραμμα το οποίο έδιδε τη δυνατότητα σε προφυλακιστέους και σε κρατούμενους -όχι για βαριά εγκλήματα- να εκτίσουν την ποινή τους κατ’ οίκον, μέσω ενός συστήματος Ηλεκτρονικής Παρακολούθησης.

Το σύστημα αυτό, εφαρμόζεται με μεγάλη επιτυχία στις ΗΠΑ από τα τέλη της δεκαετίας του 1980. Είχα την ευκαιρία να ενημερωθώ για την αποτελεσματικότητά του κατά τη διάρκεια επίσκεψής μου στις ΗΠΑ και συγκεκριμένα στο Σικάγο το 2008. Με βάση το σύστημα αυτό, τοποθετείται ένας ηλεκτρονικός πομπός σε κρατούμενους που επιλέγονται με βάση το ποινικό τους μητρώο, με τη μορφή «βραχιολιού» στον αστράγαλο και οι κρατούμενοι περιορίζονται κατ’ οίκον.

Αυτό το σύστημα κράτησης/παρακολούθησης, επιτυγχάνει το στόχο της αποσυμφόρησης των φυλακών, καθώς και μια ιδιαίτερα σημαντική εξοικονόμηση πόρων. Η εμπειρία των ΗΠΑ μας δείχνει πως  το ημερήσιο κόστος ανά κρατούμενου με το σύστημα του «βραχιολιού» είναι κατά 50% περίπου λιγότερο από εκείνο ενός κρατούμενου σε φυλακή. Συγκεκριμένα, το 2005, το κόστος κράτησης ενός κρατούμενου (με επίσημα στοιχεία, τα οποία έχω στη διάθεση παντώς ενδιαφερόμενου) στο σωφρονιστικό σύστημα της Περιφέρειας Cook της Πολιτείας του Ίλλινοϊς των ΗΠΑ ήταν $64.54 ανά ημέρα, σε αντιδιαστολή με το ημερήσιο κόστος κράτησης ενός συμμετέχοντος στο πρόγραμμα ηλεκτρονικής παρακολούθησης που έφτανε μόλις τα $28.38. Προκύπτει δηλαδή εξοικονόμηση $36.16 ανά κρατούμενο, την ημέρα.

Το κόστος, επίσης, του εξοπλισμού κατ’ άτομο για το σύστημα παρακολούθησης, το 2008 έφτανε περίπου 650 δολάρια (περιλαμβάνει το «βραχιόλι» αστραγάλου και τον πομπό παρακολούθησης). Για να μειωθεί το κόστος αυτό, θα μπορούσε (όπως γίνεται και στις ΗΠΑ) να ζητηθεί από τον κρατούμενο η καταβολή του ποσού αυτού για τη συμμετοχή του στο πρόγραμμα.

Το πρόγραμμα αυτό της ηλεκτρονικής παρακολούθησης στη Περιφέρεια Cook του Ίλλινοις, είχε ως αποτέλεσμα κατά το έτος 2005, να εξοικονομηθούν συνολικά 20.800.678,40 δολάρια για 1.576 κρατούμενους.

Η μελέτη για το ηλεκτρονικό σύστημα παρακολούθησης είχε ολοκληρωθεί, πριν αποχωρήσω από το Υπουργείο Δικαιοσύνης και είχε ανακοινωθεί. Δυστυχώς, το όλο θέμα έχει βαλτώσει μέχρι σήμερα. 

Δημοσίευσέ το στο: