"ΕΝΑΣ ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΜΑ ΤΙ ΠΡΟΦΗΤΗΣ" - Από την Κινηματογραφική Λέσχη Τρικάλων

Με τους: Graham Champan, John Cleese, Terry Gilliam, Eric Idle, Terry Jones, Michael Pain, Terence Bayler, Carol Cleveland, Kenneth Colley.

LIFE OF BRIAN

Βρετανία -  1979 – Έγχρωμο

Σκηνοθεσία: Terry Jones

Σενάριο: Graham Champan, John Cleese, Terry Gilliam, Eric Idle, Terry Jones,

               Michael Pain
Παραγωγή: John Goldstone

Φωτογραφία: Peter Biziou

Μουσική: Geoffrey Burgon



O Mπράιαν γεννήθηκε σε ένα στάβλο την ημέρα των Χριστουγέννων, ακριβώς δίπλα στο στάβλο που γεννήθηκε... ξέρετε ποιος. Οι Τρεις Μάγοι με τα Δώρα φτάνουν στο στάβλο του και τα αποθέτουν στην ποδιά του, όταν, όμως, το αστέρι προχωρά, καταλαβαίνουν το λάθος τους και παραδίδουν τα δώρα τους στον διπλανό στάβλο. Αυτή είναι η ιστορία της ζωής του Μπράιαν: πάντα κατά λάθος, όλοι νομίζουν πως είναι ο Μεσσίας. Το πρόβλημα είναι πως εκείνος δεν μπορεί να κάνει τίποτε για να τους πείσει πως δεν πρέπει και να... σταυρωθεί κατά λάθος!

Καταδικασμένο απ’ την εκκλησία, απορριπτέο ως βλάσφημο από τους θεολόγους και απαγορευμένο ανά τη Βρετανία –και όχι μόνο- , το «ρυπαρό φιλμάκι» για τον Υιό του Θεού δια χειρός Monty Python είναι μια από τις πιο αμφιλεγόμενες ταινίες όλων των εποχών. Αλλά το «Ένας προφήτης μα τι προφήτης», που παρεμπιπτόντως παρέμεινε απαγορευμένο στο Swansea έως το 1997, είναι μια από τις πιο αστείες και δημοφιλής ταινίες όλων των εποχών.

Στην ταινία του 1979, ο Graham  Chapman παίζει τον Brian, ένα δύσμοιρο αθώο κάτοικο των Ιερών Τόπων, που φέρει μια ύποπτη ομοιότητα με τον Ιησού Χριστό. Μετά από 1-2 συναντήσεις με τα ευσεβή πλήθη, που δεν σηκώνουν αντιρρήσεις, περνιέται για τον Μεσσία, ένα ατυχές γεγονός που,  αναμενόμενα, καταλήγει σε δάκρυα, ξεσπάσματα οργής και, τελικώς, στη  σταύρωση.

Το αποτέλεσμα είναι μια άκρως ασεβής σάτιρα πάνω στην θρησκεία και τη δημιουργία μύθων,  στο οποίο η περίεργη συνήθεια των Βρετανών να υποδύονται γυναικείους ρόλους υποστηριζόταν μόνο από τα υπερμεγέθη ενδύματα και τις τσιριχτές φωνές.

Η ταινία λίγο έλειψε να μη γυριστεί. Όταν ο Λόρδος Delfont, επικεφαλής τότε της EMI,  επιτέλους, διάβασε το σενάριο, το θεώρησε τόσο βλάσφημο, που έβαλε τα τσιράκια του να ακυρώσουν τη συμφωνία.  Η ομάδα των Python, που ήταν στην Τυνησία προετοιμάζοντας τα γυρίσματα, στράφηκε στο «σκαθάρι» George Harrison, στενό φίλο του Eric Idle, για βοήθεια. Αλλά τα προβλήματα της ομάδας δεν σταμάτησαν εκεί. Αν και το αμοντάριστο υλικό πέρασε ως ΑΑ, αντίστοιχο με το άνω των 15 σήμερα, από τη Βρετανική Συμβουλευτική Επιτροπή Κινηματογράφου, λογοκρίθηκε από τις περιφερειακές αρχές, κάτι που διασφάλιζε την απουσία του από τις κινηματογραφικές αίθουσες. Κάποιοι από τους θρησκευόμενους , δε, προσεύχονταν για την απόλυτη αποτυχία και πτώση του. Αλλά η ταινία, που τώρα ευρέως αναγνωρίζεται ως αριστούργημα, έμελλε να γίνει ένα από τα πιο επιτυχημένα Βρετανικά φιλμ.


TO ΚΑΣΤ ΤΟΥ «ΠΡΟΦΗΤΗ»

Ο Chapman παίζει τον Brian με μια αφοπλιστική αθωότητα που κάνει το ρόλο να λειτουργήσει.  Ο Terry Jones, ως η ενοχλητική και σίγουρα μη-παρθένα μητέρα του Brian, συν-σκηνοθετεί και όλοι οι Pythons παίζουν διάφορους ρόλους παρέα με μια γερή ομάδα ηθοποιών που πήγαν να τους πλαισιώσουν στην Τυνησία.

Ο Michael Palin είναι εξαιρετικός στο ρόλο του θεραπευμένου λεπρού που αναστατώνεται όταν καταλαβαίνει πως έχασε το εισόδημα του ως επαίτης, όπως επίσης και στον ρόλο του ευγενικού Ρωμαίου φρουρού που συνοδεύει τους ανθρώπους στη σταύρωση τους σαν σχολαστικός αεροσυνοδός και ακόμα καλύτερος ως Πόντιος Πιλάτος με ελαττωματική ομιλία, που για να ευχαριστήσει το πλήθος ανακοινώνει πως ένας κρατούμενος θα τη γλιτώσει. «Welease Woderwick!» (Όχι, δεν προσπάθησε καν να πει Barabas).  O Chapman έχει το δεύτερο ρόλο ως ψευδός Ρωμαίος φίλος του Πόντιου Πιλάτου, του Μπίγκους Ντίγκους. Ο John Cleese είναι ο ξεκαρδιστικά αστείος σαν τον γραφειοκράτη τρομοκράτη Ρετζ, ακολουθώντας πεισματικά τους Κανόνες της Τάξης του Roberts και ως τραμπούκος Εκατόνταρχος, που διορθώνει τα ορθογραφικά λάθη, στα γκράφιτι στους τοίχους του παλατιού του Brian.

O Eric Idle παίζει τη συνήθη μανιέρα του, από υπερφίαλους τύπους και παίρνει και το μεγάλο τραγούδι στο τέλος της ταινίας. Μολαταύτα, ένας από τους χαρακτήρες του, ένας Χιτλερίζον ηγέτης ομάδας αυτοκτονίας, κόπηκε (όπως θα δούμε και παρακάτω).

Ο Terry Gilliam, ο μόνος Αμερικανός της ομάδα και πηγή των περίεργων αλλά διασκεδαστικών animation, κάνει μια αστεία στροφή υποδυόμενος τον κουφό δεσμοφύλακα. Ως  καλλιτεχνικός διευθυντής, δημιουργεί την θεαματική όψη της ταινίας και μετατρέπει ένα μικρό χωριό της ερήμου σε μια αποικία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας του 33 π.Χ.

ΠΑΡΑΛΕΙΠΟΜΕΝΑ

Σε μια σειρά συνεντεύξεων, οι Pythons συζητούν για τις διαμάχες που γνώριζαν πως θα προκαλέσει η ταινία. Ωστόσο ακόμα και οι ίδιοι έμειναν άφωνοι όταν, ενώ ήταν έτοιμοι να ξεκινήσουν τα γυρίσματα, η ΕΜΙ τίναξε στον αέρα τη συμφωνία και τη χρηματοδότηση.


 Σε μια προσπάθεια εξεύρεσης πόρων, οι Idle και Goldstone, φεύγουν για τις ΗΠΑ. Η αναστάτωση που έχει προκαλέσει όμως η ταινία, τρομοκρατεί τους επενδυτές. Τελικά ο Idle πηγαίνει στο φίλο του George Harrison, που συμφωνεί να τους χρηματοδοτήσει. Ίσως είναι δύσκολο να πιστέψουμε πως ένα από τα «σκαθάρια» μπορεί να είχε οικονομικά θέματα, αλλά όπως έχει πει ο George Harrison υποθήκευσε το σπίτι και το γραφείο του στο Hollywood έναντι του ποσού των 4 εκατομμυρίων δολαρίων. Αυτό «γεννά» μια νέα εταιρία παραγωγής την Handmade Films, που μετά το Life of Brian συνεχίζει να κάνει κάμποσες επιτυχημένες παραγωγές.


Η ταινία κάνει πρεμιέρα πρώτα στις ΗΠΑ, όπου οι διαμάχες και οι διαμαρτυρίες το μόνο που καταφέρνουν είναι να αυξήσουν τη ζήτηση. Κάποιες πολιτείες την απαγορεύουν, ρίχνοντας λάδι στη φωτιά. Παρόμοιες διαμαρτυρίες στη Βρετανία αποτυγχάνουν να πείσουν την Επιτροπή Κινηματογράφου κι έτσι η ταινία βγαίνει χωρίς κομμένες σκηνές  και με το χαρακτηρισμό 14 και άνω. Ήταν οι ίδιοι ο Pythons που αποφάσισαν να κόψουν τον Χιτλερίζον χαρακτήρα, που διαφωνούσε με τον Brian για την καθαρότητα της φυλής ανάμεσα στους Εβραίους, ο οποίος έφερε ένα κράνος, σχεδιασμένο από τον Gilliam, με ένα άστρο του Δαυίδ σχεδόν μετασχηματισμένο σε αγκυλωτό σταυρό. Καλή κίνηση παιδιά!


ΚΡΙΤΙΚΕΣ

Ο Stanley Kauffman λέει ότι ο Ιησούς θ’ απολάμβανε αυτή την ταινία, μιας και είχε αίσθηση του χιούμορ, πράγμα που αποδεικνύεται με τα λογοπαίγνια του μέσα στη Βίβλο. Αυτό φτάνει για τους εκπροσώπους των καθιερωμένων θρησκειών που καταδικάζουν την ταινία ως βλάσφημη.  Όπως πολύ σωστά σχολιάζει ο Kauffman, το Life of Brian, δεν χλευάζει τη ζωή του Ιησού, αλλά διασκεδάζει τη ζωή του Brian, που γεννήθηκε την ίδια μέρα αλλά στο διπλανό σταύλο.

Η ταινία δείχνει τον Ιησού μόνο δυο φορές, μία στη φάτνη ιδανικά φωτισμένο και τη δεύτερη φορά σ’ ένα κήρυγμα  του, όπου ακούμε τον Brian, που βρίσκεται στις πίσω σειρές, να παραπονιέται: «Δεν  ακούω τίποτα, τί λέει; Οι Έλληνες θα κληρονομήσουν τη Γη;  Μακάριοι οι τυράδες;» Το Life of Brian είναι περισσότερο  ταινία παρά βιβλικό έπος: Έχει μεν τις ρίζες της στα αναρίθμητα βιβλικά έπη, αλλά είναι μια ταινία καταστάσεων, παρεξηγήσεων και αιώνιων ερωτημάτων, πάνω στο θέμα της θρησκείας. Μια εμπνευσμένη φιλόδοξη παραγωγή.

Roger Ebert, Chicago Times

Οι ίδιοι οι Pythons λένε πως η ταινία τους αν και είναι αιρετική, δεν είναι βλάσφημη. Χωρίς στιγμή να γελοιοποιούν τον Ιησού, άλλωστε μεταξύ τους πάντα έλεγαν πως «είναι ωραίος τύπος», στοχοποιούν όλους αυτούς που παρερμήνευσαν το μήνυμα του και δεν κατάλαβαν το κήρυγμα του. Βάλουν κατά σχισμάτων, αιρέσεων, ψευδοπροφητών και γενικά κατά της ανθρώπινης βλακείας. Χαρακτηριστική η σκηνή όπου ο Χριστός μιλάει στο ποίμνιό του και δεν ακούγονται καθαρά τα λόγια του στους πίσω. Από τη στιγμή δε που ο Brian περνιέται για προφήτης η ταινία απλά εκτοξεύεται. Αλλά δεν αφήνουν όρθια ούτε την πολιτική σκηνή, ούτε τους συντηρητικούς και φτάνουν μέχρι τα προοδευτικά σχήματα που είχαν εμφανιστεί στην Βρετανία τη δεκαετία του ‘70, που συνεχώς συζητούν χωρίς να πράττουν – πόσο πιο αστεία μπορεί να είναι μια σκηνή από εκείνη όπου συζητάνε τα μέλη του Λ.Μ.Ι. (Λαϊκό Μέτωπο Ιουδαίας) και βασικό θέμα της κουβέντας τους είναι το πόσο άχρηστο είναι να συζητάνε τόσο πολύ;!

Όντας η καλύτερη δουλειά της ομάδας τόσο σεναριακά, υποκριτικά (καθώς η εξάδα αναλαμβάνει πάνω από 40 ρόλους) όσο και σκηνοθετικά (εδώ τη σκηνοθεσία έχει αναλάβει ο Terry Jones και ουχί ο Terry Gilliam – αφήνοντας στον τελευταίο μόνο τους τίτλους αρχής και τη θρυλική σκηνή με τους εξωγήινους που σώζουν τον Brian) μιλάμε για μια καθαρόαιμη κωμωδία – π.χ. τα σκετσάκια με τον κεκέ φρουρό ή τον Πόντιο Πιλάτο που δε μπορεί να πει το ρο δε στοχεύουν πουθενά – απλά έχουν τρομερή πλάκα.

WhoNeedTheCritics


Η γνωστή ταινία των Monty Pythons  έτυχε δριμείας κριτικής σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, ενώ Ιρλανδία και Σουηδία θεώρησαν τόσο ανεπίτρεπτη τη σάτιρα προς το πρόσωπο του Ιησού Χριστού που δεν επέτρεψαν την προβολή της. Τελικά το φιλμ κυκλοφόρησε στην πρώτη έπειτα από 8 χρόνια, ενώ όταν αργότερα οι Σκανδιναβοί προχώρησαν σε άρση της απαγόρευσης προβολής, προσπάθησαν να τα μπαλώσουν με το σλόγκαν: «Η ταινία που ήταν τόσο αστεία, ώστε απαγορεύτηκε στη Σουηδία!».

CineMad


Μια εξαιρετική κωμωδία δεν μπορεί να περιορίζεται στα επιτρεπτά όρια του γούστου και της ευαισθησίας. Ενώ άλλοι μπορεί να φοβούνται να εμπλακούν με τέτοια ιδιαιτέρως επικίνδυνα και προκλητικά θέματα, οι Pythons είναι στο στοιχείο τους. Μια ταινία αποκάλυψη ακόμα και για τους ίδιους.

George Perry- Criterion Collection

Δημοσίευσέ το στο: