Δευτέρα 10:15
ΣΙΩΠΗΛΗ ΜΟΝΟΜΑΧΙΑ
SHIZUKANARU KETTO / THE QUIET DUEL
Κοινωνική 1949, Διάρκεια: 95'
Παραγωγή: Ιαπωνική (1949)
Σκηνοθεσία: Ακίρα Κουροσάβα
Πρωταγωνιστούν: Τοσίρο Μιφούνε, Τακάσι Σιμούρα, Μίκι Σάνιο, Κεντζίρο Ουεμούρα, Τσιέκο Νακακίτα
Βρισκόμαστε στα 1949 και οι πικρές μνήμες από τις πληγές στον εγωισμό και την περηφάνια της χώρας του ανατέλλοντος ήλιου, λόγω της ήττας από τους συμμάχους, είναι τόσο έντονες, που έχουν δημιουργήσει κλοιό δυσπιστίας στην αυτοπεποίθηση των ιαπώνων. Σε στιγμές που άπαντες αναρωτιούνται για το πόσο ο πόλεμος έχει ανατρέψει τις ζωές τους, ο Κουροσάβα, πάντοτε κυνικός δίνει τις δικές του απαντήσεις, άμεσα και δίχως υπεκφυγές. Η κινηματογραφική εκδοχή, ενός σύγχρονου (και διάσημου στην πατρίδα του) θεατρικού έργου.
______________________________________________________________________
Η ταινία γυρίστηκε το 1949. Τρία - τέσσερα χρόνια, δηλαδή, μετά τον πόλεμο. Η Ιαπωνία ήταν κάτω από την αμερικάνικη κατοχή. Παντού συντρίμμια. Ο αέρας εξακολουθούσε να είναι βρώμικος και μολυσμένος από τις ατομικές βόμβες των Αμερικανών στη Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι!
Μέσα σε αυτό το «σκηνικό», ο Ακίρα Κουροσάβα (1910 - 1998) διαλέγει ένα σύγχρονο ιαπωνικό θεατρικό έργο και το κάνει ταινία. Το θέμα της, σε άλλο τόπο και σε άλλο χρόνο, θα ήταν ένα τυπικό κοινωνικό δράμα. Για την Ιαπωνία του 1949, όμως, παίρνει άλλες διαστάσεις. Είναι, γιατί όχι, και ένα ρέκβιεμ, για τα εκατομμύρια των θυμάτων, για τις κατεστραμμένες πόλεις, για τις τεράστιες υλικές καταστροφές, για όλα όσα συνέβησαν τα τελευταία εκείνα τα χρόνια. Επιθετικός πόλεμος και, αμέσως μετά, ήττα και καταστροφή. Για την Ιαπωνία, λοιπόν, εκείνων των χρόνων, που ήταν αναγκασμένη να μιλάει με συμβολισμούς, η «Σιωπηλή Μονομαχία», σε δεύτερο επίπεδο, είναι μια καταγγελία του πολέμου. Ο οποίος πόλεμος κουβαλάει μαζί του τη «σύφιλη»!..
Στη διάρκεια, λοιπόν, του πολέμου ένας χειρουργός (Τοσίρο Μιφούνε) εγχειρίζει έναν τραυματισμένο φαντάρο. Ο φαντάρος (Τσιέκο Νακακίτα) είναι φορέας σύφιλης. Ο γιατρός μολύνεται από την ασθένεια. Και μολύνεται χωρίς δική του ευθύνη. Χωρίς «ευχαρίστηση», αφού ποτέ αυτός δεν είχε κάποια ερωτική επαφή. Αυτός ήταν αθώος και παρθένος! Αυτός δεν είχε «καμία σχέση» με την αρρώστια, «καμία επαφή» με τον πόλεμο. Η ζωή του, παρ' όλα αυτά, καταστρέφεται. Εκείνη την εποχή η σύφιλη ήταν όπως είναι σήμερα το Εϊτζ. Πρέπει να κάνει μια μακρόχρονη θεραπεία, για να θεραπευτεί, ίσως! Στο δικό του κοπιαστικό «ταξίδι», δε θέλει να παρασύρει και άλλους ανθρώπους. Θα αναλάβει ακέραιες τις ευθύνες, και ας μην του αναλογούν. Αποφασίζει να ελευθερώσει τη γυναίκα που αγαπάει, για να μπορέσει εκείνη, τουλάχιστον, να κάνει μια φυσιολογική ζωή. Τη χωρίζει «χωρίς εξηγήσεις». Και ας πονάει! Και πονάει πολύ, γιατί την αγαπάει.
Ο γιατρός μένει μόνος του με το πρόβλημά του. Ωστόσο, γύρω του υπάρχουν και άλλα «τραυματισμένα» πρόσωπα. Ενα από αυτά, μια χωρισμένη μητέρα, η νοσοκόμα του, θα σταθεί δίπλα του!.. Στο μεταξύ, το πρόσωπο που τον μόλυνε, ο φαντάρος, όχι μόνο δεν άκουσε τις συμβουλές του για να ολοκληρώσει τη θεραπεία, αλλά δημιούργησε οικογένεια και με την άστατη και επιπόλαια συμπεριφορά του εξακολουθούσε να μολύνει τους γύρω του! (Ο μιλιταρισμός και ο πόλεμος, που μολύνουν, ήταν ζωντανοί ακόμα το 1949, εδώ εξακολουθούν να είναι ακόμα και σήμερα)!
Ακόμα και σε πρώτο επίπεδο, απλοϊκά και απλουστευμένα, να διαβάσει κανείς το φιλμ του Κουροσάβα, θα βρει πολλά ενδιαφέροντα στοιχεία. Πρώτα η ατμόσφαιρα. Κλειστοί χώροι (σε αυτό βοήθησε και η θεατρική καταγωγή του σεναρίου), που σου δημιουργούν μια ασφυξία. Και την ίδια στιγμή σού τονίζουν τη συνέπεια του ήρωα, που η ζωή του είναι η επιστήμη του, το καθήκον. Μέσα στο μικρό νοσοκομείο συμβαίνουν τα πάντα! Υστερα έρχονται οι ερμηνείες. Ολα τα πρόσωπα έχουν κύρος και ήθος. Υπερασπίζονται τους ρόλους τους με συνέπεια και σεβασμό. Ο καθένας ξεχωριστά είναι μια αξία. Ακολουθεί η μουσική (Βιβάλντι, διασκευασμένος από τον Ακίρα Ιφουκούμπε). Είναι δραματική, αλλά την ίδια στιγμή τρυφερή. Και, τέλος, οι διάλογοι. Αν κανείς προσέξει θα ακούσει (διαβάσει) διαλόγους -αποφθέγματα! Είναι διάλογοι πολλών επιπέδων! Μικρές φράσεις, με μεγάλα νοήματα...
Εδώ θα πρέπει να προσθέσουμε κάτι, που έχει ιδιαίτερη σημασία. Η ταινία ακολούθησε τη γραφή του σοσιαλιστικού ρεαλισμού, τόσο στη φόρμα όσο και στο περιεχόμενο. Μια γραφή που πολύ κατηγορήθηκε και πολύ συκοφαντήθηκε! Ο Ακίρα Κουροσάβα κινηματογράφησε θετικό ήρωα με κατανοητό τρόπο. Ανθρωπο που θυσίασε το προσωπικό για το γενικό. Και λέμε έχει ιδιαίτερη σημασία, γιατί αυτό συνέβη πέρα και έξω από τη Σοβιετική Ενωση. Σε μια χώρα, και από ένα σκηνοθέτη, που κανείς δεν μπορεί να τους «κατηγορήσει» για κομμουνιστές!
Τι, λοιπόν, ανάγκασε τον Ακίρα Κουροσάβα, να ακολουθήσει αυτή τη μέθοδο γραφής;
Η ευθύνη, βέβαια! Η κοινωνία είχε, και εξακολουθεί να έχει, ανάγκη από λαμπρά παραδείγματα. Από ανθρώπους που είναι λίγο πάνω από τον «τρέχοντα» άνθρωπο. Ο δημιουργός έχει υποχρέωση να προβάλει τέτοιες αξίες. Οι οποίες δεν είναι κατασκευασμένες. Μια ματιά γύρω μας, θα μας πείσει, πως υπάρχουν χιλιάδες, εκατομμύρια άνθρωποι, σαν τον γιατρό της ταινίας. Ο Κουροσάβα άπλωσε το χέρι του, όπως πρέπει να κάνει κάθε σοβαρός και αληθινός δημιουργός, και έβγαλε έναν απ' αυτούς, έναν θετικό άνθρωπο, το γιατρό της ταινίας στην επιφάνεια. Τι πιο υπεύθυνο, τρία χρόνια μετά τον πόλεμο, όταν η ζωή και ο άνθρωπος είχαν χάσει την αξία τους!
Θα συνέστηνα στους θεατές, για να ευχαριστηθούν περισσότερο την ταινία, να κοιτάζουν στην οθόνη, να ευχαριστιούνται ό,τι βλέπουν με την πρώτη ματιά, όμως ο νους τους να βρίσκεται πίσω από αυτή! Να βλέπουν τους ήρωες όχι σαν «τρέχοντα» άτομα, αλλά σα φορείς ιδεολογιών και απόψεων. Και να μην ξεχάσουν ούτε στιγμή, πως η Ιαπωνία, έτσι και αλλιώς, είναι χώρα των συμβολισμών. Ποτέ ο Ακίρα Κουροσάβα, ένας τόσο μεγάλος σκηνοθέτης, δε θα έκανε μια ταινία μελό, και μάλιστα ένα χρόνο πριν το εξαιρετικό «Ράσομον», χωρίς να θέλει κάτι βαθύτερο να μας μεταφέρει.
Το βαθύτερο, λοιπόν, είναι το ολόψυχο δόσιμο του γιατρού στο καθήκον, στην ηθική, στις ανθρώπινες αξίες. Με όποιο κόστος. Χωρίς συμβιβασμούς και παζαρέματα. Ακόμα και αν ξεριζώνει την καρδιά του.
ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΛΕΣΧΗ ΤΡΙΚΑΛΩΝ
ΜΗ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΙΚΟ ΣΩΜΑΤΕΙΟ
Δημοσίευσέ το στο:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου